Vụ mất tích bí ẩn của Thủ tướng Australia cách đây 50 năm

• Vụ mất tích bí ẩn của cố Thủ tướng Úc Harold Holt

Harold Holt được cho là đã chết do đuối nước dẫn đến mất tích. Việc thi thể của Harold Holt không bao giờ được tìm thấy làm phát sinh nhiều thuyết âm mưu cùng với những đồn đoán hết sức kỳ quặc, như là bị cá mập tấn công, tự sát hay bị Cục Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) ám sát. Thậm chí một cuốn sách còn viết rằng, Thủ tướng Australia bị một chiếc tàu ngầm Trung Quốc bắt cóc.

Mất tích giữa những ngọn sóng hung dữ

Ông Harold Holt chào đời ngày 5-8-1908 tại thành phố Sydney, miền nam Australia và trở thành thủ tướng trẻ nhất nước này vào tháng 1-1966 sau khi được người tiền nhiệm Robert Menzies tin tưởng giao phó trách nhiệm lãnh đạo đất nước.

John Warhurst, Giáo sư khoa chính trị Đại học Quốc gia Australia, đánh giá: “Harold Holt là người mang đến luồng sinh khí mới cho Australia. Ông trẻ tuổi hơn Menzies và nổi tiếng là người lịch thiệp, tiến bộ”. Holt cũng được đánh giá là một trong những thành viên nội các chính phủ Australia làm việc cực kỳ chăm chỉ, là vị thủ tướng Australia đầu tiên sử dụng người soạn diễn văn cho mình và vị thủ tướng thứ 3 nước này chết khi đang trong nhiệm kỳ.

Ông Harold Holt trong chuyến thăm chính thức tới thủ đô London nước Anh, năm 1966.

Harold Holt mất tích vào ngày Chủ nhật có thời tiết nóng và ẩm ướt rất thích hợp để bơi lội. Ngày 17-12-1967, Harold Holt quyết định đi đến bãi biển địa phương ở vị trí gần căn nhà nghỉ hè của ông tại Portsea trên bờ biển Victoria.

Tom Frame, nhà viết tiểu sử Harold Holt và Giám đốc Nhóm Nghiên cứu vai trò lãnh đạo công chúng làm việc trong Thư viện Howard, Đại học New South Wales (UNSW) của Australia, cho biết: “Mọi người đổ xô đến Vịnh Port Phillip ở Melbourne cốt để xem thủ tướng bơi lội. Lúc đó, Holt đi cùng với một quý bà và cặp vợ chồng trẻ tuổi”.

Nói chung, Harold Holt đúng là mẫu người đàn ông tinh hoa của đất nước Australia – thích giao du kết bạn, đam mê thể thao và có khát vọng sống lành mạnh. Theo Frame, Holt thích lặn dưới nước mặc dù không phải là người giỏi bơi lặn và mê chơi môn cá cờ Nhật Bản. Tuy nhiên, thủ tướng không phải loại người có sức khỏe hoàn hảo. Ông vừa mới trải qua ca phẫu thuật vai vài hôm trước đó, ông nói với bác sĩ của mình rằng ông muốn “có cảm giác dễ chịu” sau ca mổ. Thế là, Holt bất chấp yêu cầu giữ gìn sức khỏe của bác sĩ và chơi tennis hôm thứ bảy rồi sang hôm sau đi ra bãi biển. thu?

Đội người nhái tìm kiếm ông Harold Holt.

Các nhân chứng có mặt trên bãi biển lúc Holt đi xuống nước khai báo với cảnh sát rằng, hôm đó thủy triều lên cao bất thường kết hợp với hải lưu ngầm khá mạnh. Một số người còn mô tả thủy triều hôm Chủ nhật lên mức cao nhất mà họ từng nhìn thấy.

Bất chấp sự nguy hiểm, ông Holt bắt đầu bơi xa dần bãi biển và tiến đến vùng nước sâu – theo báo cáo của cảnh sát lập năm 1968. Một trong những điều cuối cùng mà Harold Holt nói với mọi người trước khi xuống nước là “tôi rành bãi biển này như lòng bàn tay tôi”. Một nữ nhân chứng nhìn thấy ông Holt mạo hiểm bơi thẳng vào những ngọn sóng cao hung dữ và sau đó chúng nuốt trọn người ông. Kể từ lúc đó, không ai nhìn thấy Holt xuất hiện trở lại.

Cả đất nước Australia náo loạn trước hung tin về sự biến mất đột ngột của Harold Holt. Tom Frame bình luận: “Các thuyết âm mưu trở nên phổ biến đồng thời là một phần trong văn hóa dân gian Australia. Tôi cho rằng, sau vụ tổng thống Mỹ John F. Kennedy bị ám sát, các lãnh đạo thế giới tất nhiên phải được đội đặc nhiệm bảo vệ hết sức chặt chẽ để đề phòng mọi bất trắc và giúp họ thoát được nguy hiểm một cách an toàn nhất”.

Bà Zara cùng với 2 con trai (Sam bên trái và Nick bên phải) đến bãi biển Cheviot trong suốt cuộc tìm kiếm thi thể ông Holt.

Giới truyền thông nghi ngờ thủ tướng tự sát do buồn phiền cuộc hôn nhân không hạnh phúc hoặc kiệt sức vì công việc. Nhưng báo cáo của cảnh sát năm 1968 không tin vào lập luận như thế. Trong khi đó, một số bình luận đề cập đến sự liên quan của các yếu tố khác.

Sự biến mất đột ngột và khó hiểu của Harold Holt đã đẩy đảng Tự do cầm quyền vào cảnh rối bời và cuối cùng mở lối cho Công Đảng quay trở lại nắm quyền lãnh đạo Australia vào năm 1972 sau 23 năm rời khỏi vị trí này. Mãi cho đến năm 1975, Đảng Tự do mới phục hồi sức mạnh chính trị trở lại khi thủ tướng Malcolm Fraser (chính khách thuộc đảng này) nắm quyền lãnh đạo Australia.

Trong thời gian lãnh đạo ngắn ngủi của mình, Harold Holt cũng kịp đưa ra một số chính sách có tính cách mạng, như là chọn dollar là tên gọi mới cho đồng tiền nước này cũng như mở đường cho cộng đồng người bản địa (thổ dân) Australia sáp nhập vào dân số nước này.

Harold Holt cũng là một trong những chính khách đầu tiên chấm dứt chính sách gọi là “White Australia” (tức là chính sách “Australia của người Da trắng” hạn chế dân nhập cư không phải là công dân các quốc gia châu Âu) đồng thời đặt quan hệ ngoại giao rộng rãi với các quốc gia châu Á láng giềng.

Thuyết âm mưu và những đồn đoán

Một lực lượng cứu hộ truy tìm ông Holt cả từ trên không, trên bộ và dưới biển. 6 trực thăng của Lực lượng tuần duyên Australia quần thảo trên một khu vực rộng đến 150km2 quanh khu vực vùng biển Cheviot suốt 12 tiếng đồng hồ liền. Dưới biển, người nhái của hải quân săm soi từng hốc đá, hang ngầm để tìm xem ông Holt có mắc kẹt đâu đó không nhưng vẫn không tìm thấy bóng dáng đâu.

Ở trên bộ, các nhân viên điều tra quần nát một khu vực rộng lớn từ thành phố Portsea đến vùng biển Cheviot rồi từ Cheviot đến thành phố Port Philip Bay, đồng thời thẩm vấn trên 200 người nhưng vẫn không làm sáng tỏ manh mối nào liên quan đến số phận của ông Holt.

Đến ngày 5-1-1968, cuộc tìm kiếm bao gồm 300 người buộc phải kết thúc. Không một dấu vết nào của Harold Holt được tìm thấy mà những gì có được chỉ là mớ quần áo của ông để lại trên mặt cát bãi biển Cheviot trước khi lao xuống nước.

Ông Harold Holt (phải) lúc ở Việt Nam.

Cái chết của Harold Holt đã gây nên cuộc tranh luận sôi nổi trên cả nước mà trong đó nhiều giả thuyết kéo dài dai dẳng suốt 50 năm qua. Báo cáo cảnh sát chỉ kết luận: nguyên nhân dẫn đến cái chết của Thủ tướng Harold Holt là tai nạn nhưng cũng nêu rõ là không có bằng chứng gì chứng tỏ ông cố tình tự sát.

Trong khi đó, người dân Australia không cảm thấy hài lòng về cuộc điều tra vụ mất tích do đuối nước của ông Holt, nhất là khi không bao giờ tìm thấy thi thể của ông. Giáo sư sử học chính trị Nicholas Brown, Đại học Quốc gia Australia (ANU) phát biểu với đài truyền hình SBS News của Australia: “Sự mất tích của Harold Holt làm bùng phát một loạt mối hoài nghi về một âm mưu chính trị, vụ bê bối cá nhân cũng như sự can thiệp quốc tế”.

Một số người đưa ra giả thuyết Harold Holt – một cựu luật sư – là gián điệp Trung Quốc từ năm 1929 cố tình bơi ra phía chiếc tàu ngầm và sau đó hướng về Bắc Kinh sau khi kết thúc nhiệm vụ.

Nhà báo người Anh Anthony Grey ủng hộ giả thuyết này trong cuốn sách của ông mang tựa đề “The Prime Minister Was A Spy” (tạm dịch: Thủ tướng là gián điệp) xuất bản tháng 11-1983. Giả thuyết này cũng tồn tại lâu dài trong văn hóa chính trị của Australia. Theo Anthony Grey, Holt bị Cơ quan tình báo Australia phát hiện là làm gián điệp Trung Quốc cho nên Bắc Kinh đã phái một chiếc tàu ngầm đến đón ông. Dĩ nhiên, trong bầu không khí căng thẳng của Chiến tranh Lạnh, thuyết âm mưu có cơ hội bùng phát mạnh mẽ. Tuy nhiên, Zara – vợ của Harold Holt và người nhận nuôi 3 đứa con – bác bỏ thẳng thừng giả thuyết này đồng thời nhấn mạnh rằng ông Holt “thậm chí còn không thích những món ăn của người Hoa”.

Tom Frame, tác giả cuốn sách tựa đề “Cuộc sống và Cái chết của Harold Holt” xuất bản tháng 8-2005, nhận định những thuyết âm mưu xung quanh vụ thủ tướng mất tích đều không hơn các “mối hoài nghi xằng bậy”. Số người khác cho rằng, Holt có lẽ bị ám sát bởi CIA do ông là người có chủ kiến chống chiến tranh ở Việt Nam và thậm chí muốn rút quân đội Australia ra khỏi nước này.

Giáo sư Brown có vẻ cũng nghi ngờ điều này khi bình luận: “Tổng thống Mỹ John F. Kennedy bị ám sát năm 1963 và lãnh đạo Công đảng Australia Arthur Calwell bị bắn nhưng may mắn chỉ bị thương nhẹ trong chiến dịch tranh cử Quốc hội năm 1966”.

Bia tưởng niệm ông Harold Holt ở bãi biển Cheviot.

Về phần mình, cảnh sát báo cáo phát hiện một lỗ thủng trông giống như lỗ đạn nơi cửa sổ văn phòng Harold Holt sau khi ông mất tích. Phản ứng trước đồn đoán Holt tự sát, nhiều người cho biết họ biết rõ thủ tướng đều khẳng định ông có cuộc sống rất đỗi bình thường cũng như tâm trạng vui vẻ vào hôm ra bãi biển. Thậm chí, Holt còn đặt kế hoạch cho tương lai, bàn luận về những vấn đề liên quan đến chính trị mà ông sẽ theo đuổi trong năm 1968. Báo cáo của cảnh sát cũng ủng hộ điều này.

Trong cuộc phỏng vấn năm 1985, bà Zara Holt (sống ở Canberra lúc ông Holt biến mất) tiết lộ câu nói cuối cùng của chồng: “Trước Thượng Đế, em là phụ nữ đẹp nhất”. Bà cũng thừa nhận mình biết chồng có vài mối tình vụng trộm ở khắp nơi – từ Melbourne, Sydney, Canberra cho đến tận Hồng Công. Bà Zara Holt cũng chỉ trích những đồn đoán quanh sự biến mất của Holt là “ngớ ngẩn” bởi vì chồng bà không phải là người lo sợ cho sự an toàn của bản thân và đơn giản chỉ muốn bơi lội tại những nơi và những lúc mà những người khác không muốn.