Những phát hiện mới về ung thư di căn

• Dùng tế bào gốc chữa ung thư
• Thuốc nào để chữa “ung thư vô cảm” và “ung thư thủ tục”???1
• Chữa ung thư: Hãy quên thầy lang và phải tin vào bác sĩ

Ung thư di căn là giai đoạn các tế bào ác tính có nguồn gốc từ một cơ quan ban đầu (ví dụ phổi, gan…, gọi là khối u nguyên phát) di căn đến các cơ quan khác để hình thành các khối u thứ phát, đây là giai đoạn các khối u ác tính hủy hoại cơ thể mạnh nhất và toàn diện dẫn đến chết. Khi được chẩn đoán ung thư di căn tức là không còn can thiệp được gì bằng cả nội và ngoại khoa hoặc nếu có thì tác dụng cũng không đáng kể…

Trước nay y học rất khó xác định được khi nào tế bào ung thư di căn do có nhiều loại ung thư nguyên phát có nguồn gốc từ nhiều loại tế bào (bình thường) khác nhau. Nếu xác định được khoảng thời gian chưa di căn, y học sẽ có những phương sách điều trị hiệu quả hơn.

Trong nghiên cứu công bố trên chuyên san Annals of Oncology, các nhà khoa học ICR đã theo dõi di căn ung thư đại tràng ở một bệnh nhân nam, được chẩn đoán ung thư năm 2008 và đã phẫu thuật cắt đại tràng... Các bác sĩ phát hiện một khối u nhỏ trong phổi và theo dõi xem nó tiến triển thế nào.

Hình ảnh cho tế bào ung thư di căn.

Đến năm 2011, họ tiến hành sinh thiết khối u phổi và chẩn đoán mô dưới kính hiển vi xác định đây là khối u thứ phát, di căn từ đại tràng. Sau đó, phẫu thuật cắt bỏ khối u thứ phát ở phổi được tiến hành… Hai năm sau, họ phát hiện một khối u ở thành ngực bệnh nhân, đúng ở vị trí chọc kim qua thành ngực khi làm sinh thiết đại tràng. Hóa ra, khi lấy mẫu mô đại tràng ung thư, mũi kim đã vô tình làm “vương vãi” một vài tế bào ung thư ở mô mềm thành ngực và những tế bào này phát triển thành một khối u. Điều này không có gì lạ vì cũng giống như trên thực tế ung thư có thể di căn do kỹ thuật mổ không đúng.

Dao mổ cắt qua khối u sẽ dính nhiều tế bào ung thư và nếu cắt vào mô lành coi như tế bào ung thư đã được “cấy”, nghĩa là làm cho quá trình di căn diễn ra nhanh hơn; vì thế không ít trường hợp ung thư nguyên phát được phẫu thuật thì tiến triển đến giai đoạn xấu nhanh hơn.

Tuy nhiên, các nhà khoa học lấy khối u ở thành ngực hình thành do “sai sót” khi lấy mẫu làm mốc thời gian để so sánh với thời gian xuất hiện của toàn bộ các khối u khác trong cơ thể người bệnh, bởi lúc này trong một số cơ quan của bệnh nhân cũng xuất hiện những khối u di căn khác. Tế bào ung thư để lại thành ngực từ mũi kim đã giúp phanh phui bí mật lâu nay về thời gian di căn ở một số bệnh nhân. Sử dụng kỹ thuật phân tích gen đột biến ở tế bào ung thư và tính toán trên mô hình toán học, họ đã xây dựng hoàn chỉnh dòng thời gian từ thời điểm ung thư xuất hiện khởi phát ở đại tràng...

“Nghiên cứu của chúng tôi không chỉ theo dõi được quá trình biến đổi gien của tế bào ung thư, mà còn liệt kê chính xác các thời điểm của mỗi giai đoạn tiến triển ung thư”, chuyên gia Sottoriva cho biết. Từ dòng thời gian độc nhất vô nhị này, các khoa học gia Anh phát hiện vấn đề trái ngược với quan niệm cũ về di căn.

Trước đây, giới nghiên cứu thường tin rằng ung thư nguyên phát “nằm im” một thời gian dài trong cơ quan mà nó hình thành đầu tiên trước khi di căn đến những nơi khác với “tốc độ” không cản nổi.

Tuy nhiên, ở bệnh nhân trên họ phát hiện đã có tế bào ung thư đã di chuyển  đến phổi và tuyến giáp trong vòng 1 năm kể từ khi khối u đại tràng (nguyên phát) bắt đầu xuất hiện. Nhưng thay vì tiến triển xấu nhanh chóng, căn bệnh lại “im lặng” . Bệnh nhân chỉ được chẩn đoán có khối u thứ phát khi các tế bào ác tính đã “ẩn náu” ở các cơ quan khác khoảng 5 - 8 năm. Trưởng nhóm nghiên cứu Nicola Valeri của ICR rút ra kết luận rằng luôn có một giai đoạn gọi là “cửa sổ thời gian” khá rộng để chẩn đoán sớm và ngăn chặn tình trạng di căn…

Các nhà khoa học ở Đại học Queen Mary, London, Anh, nghiên cứu tế bào ung thư trên chuột và cá ngựa vằn (cá ngựa sọc) đã phát hiện được những tế bào ung thư di chuyển có khả năng sống sót nhờ một loại protein gọi là các integrin ở dạng phân tử.

Để chứng minh phát hiện này, các nhà khoa học đã nghiên cứu trên cả tế bào ung thư phổi và ung thư vú người. Kết quả cho thấy khối u di căn ít có khả năng hình thành khi hai protein này bị ngăn cản quá trình di chuyển đến vị trí phát tín hiệu hoặc thẩm thấu vào trong tế bào. Về lâu dài, các nhà nghiên cứu tin rằng hiểu biết mới này có thể dẫn đến sự phát triển của các liệu pháp cải tiến để làm chậm hoặc thậm chí ngăn ngừa sự lây lan của các khối u.

Các nhà nghiên cứu cho biết đã có một số thuốc ức chế hoạt động của integrin, tuy nhiên, mới chỉ nhằm ngăn chặn khả năng kết dính các tế bào mà chưa ngăn chặn được hiện tượng thẩm thấu của integrin nên kết quả vẫn còn hạn chế. Họ hy vọng phát hiện mới có thể giúp bào chế loại thuốc ngăn chặn ung thư di căn…

Phẫu thuật và xạ trị, hóa trị có thể giúp cho việc điều trị khối u nguyên phát mới hình thành, nhưng khó khăn trong việc phát hiện những tế bào ung thư di căn làm cho việc điều trị các khối u di căn rất kém hiệu quả. Các nhà khoa học Đại học Cornell, Mỹ sử dụng hai protein có tên là E-selectin và TRAIL, có khả năng tiêu diệt các tế bào ung thư và đưa chúng vào các tế bào bạch cầu.

Trong “hình hài” của bạch cầu, hai chất này di chuyển trong mạch máu và tiêu diệt các tế bào ung thư khi phát hiện.

“Khoảng 90% các trường hợp tử vong do ung thư khi đã di căn, nhưng chúng tôi đã tìm ra một phương pháp mới để triển khai một “đội quân” tế bào bạch cầu để tiêu diệt các tế bào ung thư trong mạch máu. Phương pháp này sẽ phá vỡ chu trình lây lan của tế bào ung thư”, tiến sĩ Michael King, người đứng đầu nhóm nghiên cứu, cho biết.

Ông và các công sự đã thử nghiệm tiêm hai protein E-selectin và TRAIL vào hai mẫu máu chuột và người. Trong máu, khi một tế bào ung thư tiếp xúc với TRAIL nó sẽ bị tiêu diệt. Với thử nghiệm điều trị các tế bào ung thư bằng protein E-selectin và TRAIL trong phòng thí nghiệm, các nhà nghiên cứu đã phát hiện tỷ lệ tiêu diệt thành công các tế bào ung thư là 60%. Khi hai protein này được đưa vào mạch máu có điều kiện giống như cơ thể con người, tỷ lệ tế bào ung thư bị diệt tăng lên gần 100%...

Những phát hiện mới này là hy vọng lớn để tìm ra thuốc ngăn chặn tế bào ung thư di chuyển, bám dính vào một cơ quan để hình thành các khối u di căn.