Thị trường đen siro ho gây nghiện ở Nigeria

• Thế giới ngầm mafia, khủng bố và thị trường đen thuốc giảm đau gây nghiện
• Tinh dầu shisha gây nghiện cực mạnh và 80 đối tượng “dính” ma túy
• Tranh cãi về cần sa và thuốc gây nghiện ở Mỹ

Cuộc điều tra dẫn dắt Ruona Meyer thâm nhập sâu vào thế giới ngầm tội phạm nước này, phát hiện một trận dịch nghiện ngập đang hủy hoại giới trẻ đất nước Tây Phi.

Cô gái 14 tuổi sống ở Lagos tên là Junaid Hassan bị nghiện loại sirô ho chứa codeine và cha mẹ rất tuyệt vọng mà không biết cách nào giúp con cai nghiện. Một thanh niên thường xuyên uống siro ho với bạn bè suốt nhiều tháng mà không thể nào dứt ra được. Đau buồn và trầm cảm là một số lý do đưa đẩy giới trẻ Nigeria đến với siro ho chứa codeine có vị như dâu tây. Siro ho được bán trong các hộp đêm và ngay trên đường phố Lagos.

Số chai siro Biolin bị NDLEA tịch thu.

Những con nghiện trẻ tuổi uống thẳng từ chai sirô hay pha trộn với nước ngọt. Ông Hussan, tức Baba Ibeji, làm việc cho Bioraj Pharmaceuticals - công ty dược phẩm được cấp phép sản xuất siro ho chứa codeine có tên gọi thương mại là "Biolin".

Công ty là nhà cung cấp chính cho khu vực miền bắc Nigeria. Hussan là một trong số nhiều nhân viên công ty dược phẩm bị giới báo chí bí mật ghi hình tham gia những thương vụ siro ho bất hợp pháp trong vài tháng qua.

Uống hay sản xuất siro ho không bị coi là bất hợp pháp nhưng việc bán loại thuốc gây nghiện này cho những người không có sự chỉ định của bác sĩ hay những đối tượng không có giấy phép kinh doanh dược phẩm là chống lại luật pháp Nigeria. Hussan cùng với một số nhân viên khác mua bán siro ho bất hợp pháp rất kín đáo nhằm tránh sự phát hiện của chính quyền.

Đó là lý do tại sao siro ho lại xuất hiện tràn ngập trên thị trường đen. Emzor Pharmaceuticals là công ty dược phẩm khác sản xuất siro ho có tên gọi Emzolyn. Chukwunonye Madubuike, giám đốc điều hành phát triển kinh doanh của công ty, là một trong số nhiều đối tượng bán bất hợp pháp siro ho ra thị trường đen.

Sau khi vụ việc bị phát hiện, ban lãnh đạo công ty Emzolyn nhận trách nhiệm và cam kết xem xét lại chính sách phân phối sản phẩm. Codeine, cũng giống như opioid, có hiệu quả giảm đau nhưng cũng có thể đem lại cảm giác hưng phấn cao nếu tiêu thụ với lượng lớn. Cũng giống như heroine, sirô ho chứa codeine gây tác hại lâu dài cho cơ thể và trí não người dùng.

Giới trẻ Nigeria nghiện siro ho chứa codeine.

Tại Trung tâm Cai nghiện Dorayi ở thành phố Kano (thủ phủ bang Kano miền bắc Nigeria), một người đàn ông bị mất trí vì nghiện siro ho chứa codeine. Anh ta bị xích mắt cá chân vào một gốc cây, la hét và quẫy đạp tay chân không ngừng. Sani Usaini, nhân viên trung tâm, cho biết người đàn ông này mới được đưa vào nơi đây để cai nghiện.

Việc lạm dụng siro ho chứa codeine không chỉ làm tổn thương cho thận và gây co giật mà còn dẫn đến một số triệu chứng bệnh tâm thần như là ảo giác, hoang tưởng và thậm chí bệnh tâm thần phân liệt. Nhiều bệnh nhân trong trung tâm cai nghiện trở nên bạo lực đến mức nhân viên buộc phải xích họ lại trên sàn. Usaini giải thích về tình trạng một bệnh nhân: "Anh ta không thể nằm trên giường vì luôn quấy phá dữ dội và tự làm đau mình".

Ở bang Kano, cơ quan quản lý thuốc Nigeria NDLEA thường xuyên tiến hành những chiến dịch bắt giữ và tiêu hủy siro ho chứa codeine được bán trái phép trên đường phố. Thời gian gần đây, nhân viên NDLEA đã tịch thu được hơn 2 tấn siro Biolin. Họ cũng thu giữ nhiều vũ khí như dao, gươm và cả dây xích dùng để tấn công lực lượng chấp pháp.

Chính quyền Kano ước tính có khoảng 3 triệu chai siro ho chứa codeine được con nghiện sử dụng tại 2 bang Kano và Jigawa. Hamza Umar, lãnh đạo NDLEA ở Kano, cho biết: "Chúng tôi thậm chí không thể bắt giữ đến 10% số lượng siro ho gây nghiện bán trái phép trên thị trường đen. Siro được bán cho học sinh, người giàu lẫn  dân nghèo, người có học thức lẫn người mù chữ, người ăn xin lẫn trẻ con". Siro ho chứa codeine không chỉ là vấn nạn ở Nigeria mà còn ở khắp các nước khác của châu Phi như Ghana, Niger và Chad.

Trở lại trung tâm cai nghiện Dorayi, Usaini cho biết trước đây nơi đây tiếp nhận khoảng 2 hay 3 trường hợp mỗi tuần nhưng hiện nay con số người nghiện được chuyển đến đã tăng đến 7, 8 hay thậm chí 10 người trong chỉ 1 tuần. Đến cả trẻ con cũng được đưa đến. Đó là do hậu quả đáng lo  ngại từ codeine".

Trong một căn phòng không có cửa sổ, một cô gái 16 tuổi đang chịu cai nghiện. Cô gái muốn gửi thông điệp đến giới trẻ Nigeria: "Tôi khuyên họ nên vào trung tâm để cai nghiện. Nếu không, họ sẽ tự hủy hoại cuộc đời mình".