Tiến bộ y khoa Cuba sẽ được mở đường đến nước Mỹ

Trong chuyến viếng thăm Cuba của Thống đốc bang New York Andrew Cuomo vào tháng 4 vừa qua, Viện Ung thư Roswell Park của Mỹ đã đạt được thỏa thuận với Trung tâm Miễn dịch Phân tử Cuba (CIM) về việc hợp tác phát triển Cimavax và bắt đầu chuẩn bị tiến hành những cuộc thử nghiệm lâm sàng ở Mỹ. Trong khi đó, các nhà nghiên cứu Mỹ cũng đang tìm kiếm sự phê chuẩn vaccine từ Cơ quan Quản lý Thuốc và Thực phẩm Mỹ (FDA).

Candace Johnson, Giám đốc Điều hành (CEO) của Roswell Park, phát biểu: "Cơ hội đánh giá một vaccine như thế này đúng là viễn cảnh vô cùng hấp dẫn". Candace có lẽ rất phấn khích bởi vì cuộc nghiên cứu Cimavax sắp tới sẽ chứng minh vaccine có độc tính thấp, giá thành sản xuất cũng như lưu trữ không đắt tiền.

Thống đốc bang New York Andrew Cuomo (giữa) nói chuyện tại cuộc họp báo ở Havana, Cuba, ngày 21/4/2015.

Theo thỏa thuận được ký kết giữa hai bên, CIM sẽ cung cấp cho đối tác Roswell Park toàn bộ tài liệu về vaccine - quy trình sản xuất, dữ liệu độc tố, kết quả những cuộc thử nghiệm trong suốt 25 năm nghiên cứu và đánh giá - để tìm kiếm sự phê chuẩn từ phía FDA. Một cách lạc quan, Candace hy vọng FDA sẽ đồng ý cho thử nghiệm Cimavax trong vòng 6 đến 8 tháng và vaccine sẽ bắt đầu những cuộc thử nghiệm lâm sàng trong 1 năm.

Ngoài sản phẩm nổi tiếng là xì gà, rượu rum, Cuba còn có một số công trình nghiên cứu y khoa và công nghệ sinh học ấn tượng khiến cả thế giới phải khâm phục. Đó là thành quả khoa học đáng quan tâm ở một đất nước mà người lao động kiếm được trung bình chỉ 20 USD/tháng. So với Mỹ, Cuba chỉ chi tiêu một phần nhỏ số tiền cho nghiên cứu y khoa, song tuổi thọ trung bình của người dân đảo quốc này vẫn tương đương với người Mỹ.

Candace Johnson nhận định: "Họ phải làm nhiều thứ với số tiền hạn chế. Cho nên, họ phải có óc sáng tạo hơn để xử lý mọi chuyện. Trong hơn 40 năm qua, Cuba đã có được một cộng đồng chuyên gia miễn dịch học xuất sắc". Bất chấp lệnh cấm vận kéo dài hơn nửa thế kỷ qua của Mỹ, Cuba đã có những quyết định đúng đắn khi ưu tiên phát triển nghiên cứu y khoa, công nghệ sinh học và nhất là y khoa phòng bệnh. Sau vụ bùng phát dịch sốt xuất huyết dengue (bệnh nhiệt đới cấp tính lây truyền chủ yếu qua muỗi Acdes aegypti) ở Cuba năm 1981 tấn công 350.000 người dân nước này, chính quyền Havana quyết định thành lập Biological Front - một tổ chức tập trung điều tra những nỗ lực từ các cơ quan khác nhau để hướng đến các mục tiêu đặc biệt.

Thành quả đầu tiên của Biological Front là sản xuất thành công ngoài mong đợi interferon - một loại protein đóng vai trò quan trọng trong phản ứng miễn dịch nơi cơ thể con người. Kể từ đó, đội ngũ chuyên gia miễn dịch học của Cuba đã tạo thêm những bước đột phá mới trong chế tạo vaccine. Vào thập niên 1990, lần đầu tiên các nhà khoa học Cuba đã phát triển thành công vaccine viêm màng não B, và tiếp đến là vaccine viêm gan siêu vi B cũng như các kháng thể đơn dòng dành cho can thiệp phẫu thuật cấy ghép thận.

Cuba nổi tiếng với nhãn hiệu xì gà cho nên không lạ gì khi bệnh ung thư phổi là nguyên nhân gây tử vong hàng thứ 4 tại đảo quốc này. Các nhà nghiên cứu ở CIM mày mò nghiên cứu phát triển Cimavax suốt 25 năm trước khi vaccine được Bộ Y tế Cuba cấp phép đưa ra thị trường vào năm 2011 gần như miễn phí - nghĩa là mỗi mũi tiêm chỉ có giá 1USD! Cuộc thử nghiệm giai đoạn 2 từ năm 2008 cho thấy các bệnh nhân ung thư phổi sử dụng Cimavax kéo dài được sự sống thêm trung bình từ 4 đến 6 tháng - lâu hơn những bệnh nhân được chữa trị theo các phương pháp truyền thống.

Vaccine Cimavax.

Kết quả hết sức ấn tượng từ các nhà nghiên cứu Cuba đã thúc đẩy Nhật Bản cũng như một số quốc gia châu Âu tiến hành những cuộc thử nghiệm lâm sàng đối với Cimavax. Vaccine giúp cơ thể sinh ra kháng thể chống lại một hormone gọi là "nhân tố sinh trưởng biểu bì" (EGF) kích thích sự tăng trưởng tế bào không thể kiểm soát được gây ung thư. Nói khác đi, Cimavax giữ cho những khối u ung thư phổi ngưng tăng trưởng và di căn.

Các nhà nghiên cứu ở Roswell Park cho biết, họ có kế hoạch khai thác hiệu năng tiềm tàng của Cimavax để ngăn ngừa ung thư khiến nó giống vaccine truyền thống hơn. Hơn nữa, EGF cũng có vai trò quan trọng trong nhiều bệnh ung thư khác - như là các dạng ung thư tiền liệt tuyến, ung thư vú và ung thư tuyến tụy. Do đó, Kelvin Lee, nhà miễn dịch học ở Roswell Park, nhận định Cimavax có thể giúp giải quyết các bệnh ung thư khác.

Có lẽ vì lý do tài chính mà Cuba chưa thể nghiên cứu sâu về Cimavax. Thomas Rothstein, nhà sinh học Viện Nghiên cứu Y khoa Feinstein đặt trụ sở tại Manhasset bang New York (Mỹ), đã có quá trình hợp tác 6 năm với CIM về một loại vaccine điều trị ung thư phổi khác gọi là Racotumomab với một cơ chế hoàn toàn khác với Cimavax - tức là tấn công một lipid đặc biệt tìm thấy nơi màng tế bào khối u. Rothstein đánh giá: "Các nhà nghiên cứu trên khắp thế giới đang cố gắng tìm cách phá vỡ khối u ung thư. Người Cuba lại tìm ra phương pháp điều trị mới hơn và thông minh hơn".