Khả năng vượt bậc của vệ tinh Trung Quốc

Trong một thành tựu phi thường về kỹ thuật vũ trụ, một vệ tinh của Trung Quốc đã thực hiện thao tác mang tính đột phá nhằm ngăn chặn thảm họa tiểu hành tinh có thể xảy ra. Tiểu hành tinh, được gọi là 1994 PC1, là một thiên thể khổng lồ có kích thước tương đương với Cầu Cổng Vàng (Golden Gate) mang tính biểu tượng của San Francisco (Mỹ).

Một nhóm nhà thiên văn học đã phải vật lộn để theo dõi đường đi của tiểu hành tinh một cách chính xác vì khoảng cách rất lớn của nó. Tuy nhiên, sự can thiệp của vệ tinh Cát Lâm-1 của Trung Quốc vào quỹ đạo gần Trái đất đã đảo ngược tình thế, chứng tỏ năng lực không gian ấn tượng của Trung Quốc đồng thời gây lo ngại cho các quốc gia phương Tây.

Theo dõi 1994 PC1

Tiểu hành tinh 1994 PC1 cách Trái đất 2 triệu km, xa hơn Mặt trăng gấp 5 lần. Khoảng cách quá xa này khiến nhà thiên văn học rất khó tìm ra đường đi chính xác của nó. Mặc dù có kích thước lớn nhưng khoảng cách quá xa của tiểu hành tinh này khiến rất khó xác định liệu nó có va vào Trái đất hay không. Vệ tinh Cát Lâm-1 của Trung Quốc, thường được sử dụng để quan sát Trái đất, đã thực hiện một thao tác đáng chú ý giúp theo dõi nó.

Vệ tinh Cát Lâm-1 (Jilin-1), thường hướng về Trái đất, thực hiện một động thái bất thường nhằm hướng camera của nó vào không gian. Nó bắt đầu chụp ảnh PC1 1994 mỗi giây, thu thập những dữ liệu quan trọng. Nhiệm vụ bao gồm 51 nhiệm vụ từ ngày 17 đến ngày 21/1/2022, mỗi nhiệm vụ kéo dài 15 giây.

Những hình ảnh này cho phép một nhóm nhà khoa học giảm sai số định vị quỹ đạo của tiểu hành tinh xuống chỉ còn 33 km, nâng cao đáng kể độ chính xác của kính thiên văn trên mặt đất lên hai bậc độ lớn. Kết quả là, nhóm nhà thiên văn học xác nhận 1994 PC1 sẽ đi ngang qua Trái đất một cách an toàn, ngăn chặn mọi nguy cơ va chạm. Nhiệm vụ này được thực hiện vào tháng 1/2022, vẫn không được tiết lộ cho đến khi được chính phủ Trung Quốc giải mật gần đây.

Tiết lộ này đã làm nổi bật khả năng tinh vi của mạng vệ tinh Trung Quốc, vốn đang gây khó chịu ở các quốc gia phương Tây, đặc biệt là Mỹ. Ngày càng có nhiều lo ngại rằng khả năng mở rộng không gian của Trung Quốc có thể được tận dụng cho mục đích quân sự, có khả năng làm đảo lộn cán cân chiến lược trong không gian.

Nhóm dự án, dẫn đầu bởi Giáo sư Liu Jing thuộc Đài quan sát Thiên văn Quốc gia thuộc Viện Khoa học Trung Quốc, cho biết: “Loạt thí nghiệm tiếp theo sẽ được tiến hành để quan sát các tiểu hành tinh gần Trái đất mờ hơn bằng cách sử dụng thiết bị trên không gian hiện có”. Chòm sao Cát Lâm-1, với hơn 100 vệ tinh, tạo thành xương sống mạng lưới quan sát Trái đất của Trung Quốc. Những vệ tinh này nổi tiếng với khả năng chụp ảnh nhanh, độ phân giải cao, trước đây đã chụp được những chi tiết phức tạp như máy bay chiến đấu F-22 của Mỹ đang bay và một vụ phóng tên lửa. Tuy nhiên, việc theo dõi một tiểu hành tinh cách xa hàng triệu km đòi hỏi phải có những điều chỉnh sáng tạo, bao gồm sửa đổi một số thông số phơi sáng của cảm biến quang học.

Ý nghĩa toàn cầu và mối quan tâm chiến lược

Trong khi Cơ quan Vũ trụ Châu Âu (ESA) và Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Mỹ (NASA) từ lâu đã khám phá việc sử dụng vệ tinh chuyên dụng để quan sát tiểu hành tinh, thì kế hoạch của họ phần lớn vẫn mang tính lý thuyết. Ngược lại, thí nghiệm thành công của Trung Quốc chứng minh rằng mọi hệ thống quan sát Trái đất hiện có có thể được tái sử dụng để tăng cường khả năng cảnh báo sớm cho các tiểu hành tinh có nguy cơ cao. Thí nghiệm này cũng nhấn mạnh khả năng hợp tác phức tạp giữa không gian và mặt đất của Trung Quốc - bao gồm các trạm quan sát mặt đất lớn ở Bắc Kinh và Tân Cương, cũng như một vệ tinh chuyên dụng để quan sát thiên văn. Sắp tới, Trung Quốc có kế hoạch kết hợp một mạng lưới radar lớn trên mặt đất để cải tiến hơn nữa khả năng theo dõi và nhắm mục tiêu.

Trên toàn cầu, Mỹ dẫn đầu về tài sản không gian với hơn 8.000 vệ tinh trên quỹ đạo, chủ yếu là nhóm vệ tinh Starlink của SpaceX được sử dụng chủ yếu để liên lạc. Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng của hệ thống quan sát không gian của Trung Quốc, bao gồm cả vệ tinh Cát Lâm-1, đã làm dấy lên cảnh báo trong quân đội Mỹ. Tại Diễn đàn An ninh Năng lượng Không gian của Viện Nghiên cứu Hàng không Vũ trụ Mitchell, Tướng B. Chance Saltzman, người đứng đầu các hoạt động không gian, bày tỏ lo ngại về việc mở rộng đội vệ tinh tình báo, giám sát và trinh sát (ISR) của Trung Quốc.

Saltzman báo cáo: “Mạng lưới cảm biến và vũ khí mới này gây ra mối đe dọa nguy hiểm cho quân đội của chúng ta được triển khai trên thực địa”. Kelly D. Hammett, giám đốc Văn phòng Năng lực Nhanh chóng của Không gian, lặp lại những lo ngại này, đồng thời cảnh báo rằng Mỹ có thể bị tụt lại phía sau trong cuộc đua vào vũ trụ. Hammett nhận xét: “Chúng tôi đang xây dựng những khả năng mới, thử những điều mới, nhưng đó không phải là cơ cấu lực lượng mà chúng tôi cần để cạnh tranh và ngăn chặn”. Hammett nhấn mạnh rằng nhiều vệ tinh của Trung Quốc đang hướng tới chiến tranh không gian, đặt ra thách thức chiến lược.

Bất chấp những căng thẳng địa chính trị này, trọng tâm vẫn là những thành tựu khoa học và công nghệ. Khả năng của Trung Quốc trong việc tái sử dụng các vệ tinh quan sát Trái đất của mình để theo dõi các tiểu hành tinh trong không gian sâu đánh dấu một cột mốc quan trọng.