Những bàn tay vàng trong phẫu thuật tạo hình

• Bi hài chuyện nối “của quý”

1.001 tình huống tai nạn

Tới Bệnh viện Việt - Đức, nghe các bác sĩ kể chuyện, chúng tôi mới biết, có những tai nạn cực kỳ hy hữu. Một bé trai vì trèo cây, khi tụt xuống đã bị lột hoàn toàn lớp da ra khỏi dương vật, phải nhập viện cấp cứu. Nam công nhân gặp tai nạn lao động bị kẹt quần cùng cơ quan sinh dục vào máy móc băng chuyền, một chàng trai bị tai nạn giao thông mài bộ phận sinh dục xuống đường, hay cháu bé ở Yên Bái bị động vật cắn đứt toàn bộ dương vật... Mỗi ca phẫu thuật tái tạo dương vật cho bệnh nhân là một thách thức lớn đối với đội ngũ bác sĩ tại đây.

PGS.TS Nguyễn Hồng Hà, Trưởng Khoa Phẫu thuật Hàm mặt - Tạo hình - Thẩm mỹ cho biết, các chấn thương và vết thương cơ quan sinh dục ngoài của nam giới không phải là không hiếm gặp tại Bệnh viện Việt - Đức. Hằng năm, Khoa phải tiếp nhận hàng chục bệnh nhân với các tổn thương khác nhau từ vết thương giập nát đến các tổn thương lột da dương vật, tinh hoàn. Các tổn thương này không gây nguy hiểm đến tính mạng người bệnh ngay lập tức nhưng lại có thể ảnh hưởng đến chức năng thẩm mỹ và tâm lý của người bệnh.

Các bác sĩ Bệnh viện Việt - Đức phẫu thuật cứu “cậu nhỏ” cho một thanh niên gặp tai nạn.

Cách đây không lâu, các bác sĩ của Khoa đã tạo hình thẩm mỹ giải cứu “chú chim non” 9 tuổi. Bé trai vào viện khi da dương vật bị lột đã tím tái, không còn sức sống, trên da bắt đầu xuất hiện các vết phỏng nước là dấu hiệu của sự hoại tử và thiếu máu. Nguyên nhân là do cháu bé trèo cây, khi xuống đã “rơi không phanh” nên toàn bộ da dương vật bị chà xát vào thân cây.

Lúc chạm đất, toàn bộ da dương vật của cháu bé đã lột ra khỏi cơ quan sinh dục. Bác sĩ cho biết, nếu sử dụng vá da thì có thể che phủ được vùng mất da nhưng sau này, khi thực hiện chức năng cương cứng của dương vật sẽ rất khó.

Do vậy, các bác sĩ đã triển khai mổ cấp cứu khẩn cấp, dùng kính hiển vi vi phẫu hiện đại nhất phóng to tổn thương, sau đó tìm kiếm các mạch máu li ti khoảng 1mm để khâu lại, nhằm tái lập tuần hoàn cho tổ chức này. Sau 10 ngày điều trị, gần như toàn bộ phần da dương vật đã được bảo tồn, giữ lại được chức năng tối đa cho cơ quan sinh dục. “Chú chim nhỏ” đã được cứu nhờ vào những “bàn tay vàng” đó.

Khôi phục chức năng bằng thiết bị nhân tạo

Theo lời kể của Ths.BS Nguyễn Thị Thu Hằng, Khoa Phẫu thuật Hàm mặt - Tạo hình - Thẩm mỹ (Bệnh viện Việt Đức), cách đây hơn 1 tháng, nam bệnh nhân chừng 30 tuổi tìm đến với nhu cầu tái tạo dương vật. Bệnh nhân này đã có vợ và hai con đủ cả nếp, tẻ, tuy nhiên vụ tai nạn giao thông thảm khốc cách đây chừng một năm đã khiến anh bị đa chấn thương rất nặng trên nhiều vùng cơ thể, trong đó, tầng sinh môn bị tổn thương nặng nề, cụt toàn bộ phần dương vật...

Sau một năm điều trị các tổn thương khác do tai nạn gây nên, anh mới tới viện để tái tạo dương vật. Anh cho biết, cuộc sống một năm không có dương vật khiến anh vô cùng khổ sở, mặc cảm, mong muốn tha thiết là được trở lại như xưa để cải thiện sinh hoạt vợ chồng.

Nhưng, theo bác sĩ, đây là trường hợp rất khó, bởi dương vật bị đứt rời đã mất trong vụ tai nạn. Bác sĩ lấy da vùng cẳng tay để tái tạo dương vật cho anh, nối lại đường tiểu. Sau 14 ngày phẫu thuật tái tạo dương vật, theo nhận định của bác sĩ điều trị, hình dáng dương vật gần như cũ, nam bệnh nhân hoàn thiện chức năng tiểu tiện và chức năng sinh sản. Tuy nhiên, chức năng cương cứng để quan hệ tình dục đối với dương vật tái tạo gần như không có. Do vậy, để có chức năng này, bệnh nhân phải đặt hệ thống chất liệu nhân tạo cương dương mới cải thiện được sinh hoạt vợ chồng.

Hiện bệnh nhân sức khỏe tiến triển thuận lợi, dương vật đã cho cảm giác rất tốt nhưng để cương được phải trải qua một lần phẫu thuật ghép thiết bị giúp cương dương nhân tạo. “Phải một năm sau mới phẫu thuật đặt được, nếu đặt sớm có nguy cơ bị sẹo, quá trình liền vết thương tạo hình của dương vật chưa ổn định, lộ chất liệu nhân tạo sẽ không tốt” - BS Hằng cho biết.

Theo bác sĩ Hằng, tạo hình dương vật là một kỹ thuật rất khó, rất phức tạp, đánh giá thành công phải đạt được 2 chức năng: tạo hình và sinh hoạt. Như vậy, ngoài hình thể nó còn phải có chức năng cương và phụ thuộc vào cảm giác. Với trường hợp tái tạo dương vật, nếu tinh hoàn của bệnh nhân còn chức năng được thì vẫn có khả năng sinh sản. Nhưng, vấn đề lo lắng nhất của nhiều bệnh nhân là sợ mất đi “khả năng đàn ông”.

Bác sĩ Khoa Phẫu thuật Hàm mặt - Tạo hình - Thẩm mỹ cứu “chú chim non” cho em bé 9 tuổi.

Theo nguyên lý, dương vật tái tạo không thể cương cứng. Tuy nhiên, hiện đã có thiết bị cương dương giúp người bệnh thực hiện được chức năng cương cứng để quan hệ tình dục. Thiết bị nhân tạo giúp cương dương có nhiều loại, tùy hãng sản xuất, có loại “lúc nào cũng cương” rẻ hơn rất nhiều so với loại có van điều chỉnh. Thiết bị có van điều chỉnh (điều chỉnh thời điểm và thời gian cương cứng) có giá ít nhất khoảng 10.000 USD.

Thiết bị này không chỉ dành cho người không may gặp tai nạn hỏng “máy móc” mà nhiều người bị yếu sinh lý, rối loạn cương dương, bị tổn thương mạch máu, có khoái cảm nhưng không cương cứng được cũng phẫu thuật đặt thiết bị này. Thiết bị giúp quý ông khôi phục chức năng cương cứng, tìm lại được hạnh phúc.

Tuy nhiên, theo bác sĩ Hằng, do không phải cơ thể con người sinh ra nên phẫu thuật lắp đặt thiết bị sẽ có rủi ro như nhiễm trùng, cơ thể không thích ứng sẽ đào thải, buộc phải tháo ra. Bác sĩ Hằng cho biết thêm, đến nay, chưa có ca tái tạo lại dương vật nào ở Bệnh viện Việt - Đức thất bại hoàn toàn, không có ca dương vật nào không sống được hoặc hoại tử.

“Tái tạo thành công là phải đạt được chức năng bài tiết, chức năng sinh sản và quan hệ tình dục. Tuy nhiên, đáng tiếc, có cháu bé bị xe ô tô tải nghiến mất toàn bộ chức năng tầng sinh môn, dù được phẫu thuật tái tạo thì rất khó hồi phục” - BS Hằng cho biết. 

Theo PGS.TS. Nguyễn Hồng Hà, với trường hợp bệnh nhân đã bị đứt rời toàn bộ dương vật mà không thể khâu nối lại được hoặc phải cắt bỏ do ung thư hoặc các bệnh nhi bị dị tật bẩm sinh không có dương vật, các bác sĩ có thể sử dụng các vạt da ở tay hoặc chân để tạo hình lại dương vật mới với đầy đủ chức năng tiểu tiện và sinh dục sau này bằng kỹ thuật vi phẫu. Đây là một kỹ thuật mà ông tổ của ngành phẫu thuật tạo hình - cố GS.TS Nguyễn Huy Phan đã đưa về Việt Nam.

Đến nay, không ít phẫu thuật viên tạo hình vi phẫu Việt Nam nói chung và các bác sĩ phẫu thuật viên tạo hình thẩm mỹ của Bệnh viện Việt - Đức nói riêng đã làm chủ kỹ thuật và đạt được kết quả cũng như trình độ tương đương các nền y học vi phẫu phát triển tiên tiến của thế giới.

Những ca siêu vi phẫu dưới “bàn tay vàng”

Những ca đứt lìa hoặc giập nát “súng ống”, để nối và tái tạo dương vật, hồi phục chức năng đàn ông cho người bệnh, các bác sĩ đã thực hiện những ca siêu vi phẫu có độ khó cao này như thế nào? Trò chuyện với những bác sĩ có “bàn tay vàng” được đào tạo bài bản ghép vi phẫu ở Bệnh viện Việt - Đức, chúng tôi đã phần nào hiểu được điều đó.

Theo chia sẻ của BS Hằng, ở dương vật, hệ thống mạch máu rất nhỏ, chỉ 0,5-1,5mm; ở tinh hoàn nhỏ 0,7-0,8mm nên việc ghép nối rất khó khăn. Ngoài ra, còn ghép nối đường tiểu, ống dẫn tinh... Tất cả đều thực hiện bằng các thiết bị dành riêng cho vi phẫu, từ kim, chỉ, kính phóng đại mạch máu đặc biệt… và quan trọng nhất là kỹ thuật thực hiện vô cùng tỉ mỉ, kiên nhẫn.

Mỗi ca siêu vi phẫu nối hay tái tạo dương vật, các bác sĩ mất khá nhiều thời gian tỉ mỉ nối phần tĩnh mạch, động mạch và thần kinh dương vật dưới kính vi phẫu phóng đại cho bệnh nhân. Để thực hiện, ê-kíp phẫu thuật phải phối hợp nhịp nhàng nhiều khâu từ sơ cứu, bảo quản đến vi phẫu, gây mê, hồi sức, tiết niệu, thần kinh. Tùy từng ca bệnh, thời gian phẫu thuật có thể từ 6-12 giờ (với trường hợp mạch máu có tổn thương giập nát). Vì thời gian kéo dài nên mỗi ê-kíp phẫu thuật đều có từ 4 phẫu thuật viên trở lên để thay phiên nhau.

Cháu bé bị tai nạn ở dương vật do trèo cây được bác sĩ thăm khám sau phẫu thuật.

Có những ca “độ khó cao”, đòi hỏi phẫu thuật viên vi phẫu phải dày dạn kinh nghiệm mới xử trí được. Kỷ lục ở Khoa Phẫu thuật Hàm mặt - Tạo hình - Thẩm mỹ, bác sĩ đã phẫu thuật liên tục 15 tiếng nối lại mũi cho một thầy giáo bị chém đứt mũi trong đám cưới. Mạch máu ở dương vật đã nhỏ nhưng mạch máu ở mũi còn siêu nhỏ hơn, đây là một ca nối vi phẫu thành công kinh điển trong phẫu thuật tạo hình ở Bệnh viện Việt - Đức.

Là bệnh viện đầu ngành nên trang thiết bị phục vụ cho ghép siêu vi phẫu đều hiện đại bậc nhất: dụng cụ chuyên dụng vi phẫu đắt tiền, được chế tác rất đặc biệt, chỉ khâu rất nhỏ. Tuy nhiên, theo bác sĩ Hằng, quan trọng nhất vẫn là con người. Để thực hiện được các ca vi phẫu phức tạp, bác sĩ phải được đào tạo bài bản, có kinh nghiệm. Thông thường, bác sĩ phải học 6 năm học trường y, 3 năm bác sĩ nội trú, có ít nhất 5 năm kinh nghiệm.

Theo bác sĩ Hằng, khó khăn lớn nhất với các kỹ thuật viên vi phẫu là tạo được hình dáng dương vật đẹp và giống nhất. Phải làm thế nào để đảm bảo đủ các yếu tố, sự cương cứng, chiều dài thích hợp khi giao hợp, hay chỉ đơn giản là giúp họ tự tin hơn khi đi vệ sinh ở nhà vệ sinh nam... đều là những yếu tố mà các phẫu thuật viên phải tính đến để tạo sự hoàn hảo nhất cho bệnh nhân.

Biến chứng hay gặp nhất của các ca tái tạo là rò đường tiểu. Do vậy, theo bác sĩ Hằng, khi thực hiện kỹ thuật, bác sĩ phải làm một cách chỉn chu nhất để giải quyết được vấn đề biến chứng này. Muốn vậy, bác sĩ phải kỹ càng, tỉ mẩn, chi tiết, kiên nhẫn và phải có niềm say mê. “Ở từng khâu không được để xảy ra sai sót dù nhỏ nhất. Chỉ cần một sai sót nhỏ cũng có thể dẫn đến rò đường tiểu, vạt không sống được hoàn toàn... khiến bệnh nhân có nguy cơ phải mổ lần 2, lần 3” - BS Hằng chia sẻ.

Hồi phục chức năng đàn ông và chức năng sinh sản cho nhiều bệnh nhân, đem lại hạnh phúc cho họ là điều mà các bác sĩ ở Bệnh viện Việt - Đức mong muốn nhất. Tuy nhiên, các bác sĩ cũng khuyến cáo, người dân hết sức cẩn trọng trong lao động, sinh hoạt, để không rơi vào những ca tai nạn khó nói ở trên. Với các trường hợp bị cắt phăng “cậu nhỏ” hay gặp tai nạn hy hữu, để cứu thành công, phải đến bệnh viện chuyên khoa kịp thời.