Suýt chết vì "sinh tự nhiên" theo mạng xã hội!

• Cứu sản phụ đờ tử cung nguy kịch
• Cứu sản phụ thai 16 tuần vỡ tử cung do TNGT
• 10 y bác sĩ thay nhau hiến máu cứu sản phụ nguy kịch4

Vừa qua đã có một trường hợp sản phụ ở TP Hồ Chí Minh vì nghe theo trào lưu trên mạng xã hội mà đòi sinh thuận tự nhiên, đã phải cấp tốc nhập viện trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng.

Từ nhận thức không đầy đủ

Ngày 25-11, TS.BS Trần Nhật Thăng, Trưởng khoa Phụ sản Bệnh viện Đại học Y Dược (BV ĐHYD) TP Hồ Chí Minh cho biết, bệnh viện vừa tiếp nhận sản phụ N.T.T (32 tuổi, ngụ tại  TP Hồ Chí Minh) đang mang thai tuần thứ 40, đã có dấu hisinh nhưng cương quyết đòi sinh con thuận tự nhiên, từ chối sự hỗ trợ của các bác sĩ.

Khi nhập viện, chị T. đã có dấu hiệu chuyển dạ, thai to, khung xương chậu nhỏ, cổ tử cung không mở và có vết mổ cũ. Với tình trạng này, các bác sĩ đánh giá sản phụ không thể sinh tự nhiên, chỉ định nên mổ lấy thai để đảm bảo tính mạng cho thai nhi. Nhưng, sản phụ và gia đình cương quyết từ chối mọi sự hỗ trợ của bác sĩ trong suốt quá trình sinh mà bắt sản phụ tự chịu đựng cơn đau …

Sau 2 giờ nhập viện, sản phụ T. bị vỡ ối, nước ối vàng, đau bụng dữ dội, sốt cao, tim thai rất nhanh. Bác sĩ trực đánh giá chuyển dạ khó khăn, chỉ định truyền dịch, truyền thuốc hạ sốt. Chị T. và gia đình vẫn không đồng ý thực hiện bất cứ can thiệp nào của bác sĩ. 

Ca mổ đẻ cho mẹ con sản phụ N.T.T. rất may mắn đã thành công, cứu được cả mẹ và con.

Gia đình đưa ra rất nhiều yêu cầu như: không được thăm khám âm đạo, không để sản phụ sinh trên bàn mà phải sinh trong tư thế đứng, không được tiêm kháng sinh, truyền hạ sốt cho sản phụ, không được tiêm vắc-xin cho con khi sinh ra, phải để nửa tiếng mới được cắt dây rốn, không cho con bú sữa bình…

Qua theo dõi phản ứng và trao đổi của vợ chồng chị T, các bác sĩ được biết, vợ chồng chị T. hiện đang là thành viên của một cộng đồng chọn sinh con theo phương pháp thuận tự nhiên. Gia đình chị đã từ chối mọi can thiệp của bác sĩ, thậm chí còn ký giấy cam kết tự chịu trách nhiệm khi có trường hợp xấu xảy ra.

Mãi đến khi dấu hiệu nguy hiểm tác động lên thai nhi đến mức báo động, lãnh đạo Khoa kiên quyết giải thích, phải mổ lấy thai là để cứu sống thai nhi thì sản phụ và gia đình mới đồng ý. Ca mổ thành công nhưng do vỡ ối lâu nên mẹ con chị T đều phải tiêm kháng sinh, riêng em bé phải được hỗ trợ hô hấp.

Sau khi mẹ tròn con vuông, chị T. mới cho biết rằng, vào tháng thứ tư của thai kỳ, chị đã đọc biết đến trào lưu "sinh con thuận tự nhiên" trên mạng xã hội. Chị quyết tâm sinh con theo phương pháp này. Nếu biết trước tình trạng của mình lúc tự sinh con có nhiều nguy hiểm đến vậy, chị đã nghe theo lời khuyên của bác sĩ ngay từ đầu.

Bác sĩ Bùi Thị Phương Loan, Khoa Phụ sản BV ĐHYD TP Hồ Chí Minh là người trực tiếp điều trị cho chị T. cho biết: "Mỗi sản phụ là một cá thể riêng biệt, không phải trường hợp nào cũng giống nhau. Việc chọn sinh tự nhiên đã được ứng dụng nhiều tại các nước phát triển như Mỹ, Anh, Canada… Tuy nhiên, để thực hiện phương pháp này, sản phụ và gia đình phải luôn có sẵn một ê-kíp hỗ trợ từ bác sĩ chuyên môn cho đến chuyên viên tư vấn tâm lý… 

Bên cạnh đó, sản phụ còn phải được chuẩn bị chu đáo các trang thiết bị tại nhà. Đến khi chuyển dạ, toàn bộ ê-kíp sẽ có mặt để theo dõi và đảm bảo quá trình sinh con của sản phụ diễn ra an toàn và theo trình tự".

Tại Việt Nam, gần đây phương pháp sinh thuận tự nhiên đã xuất hiện khá rầm rộ nhưng chỉ được truyền bá trên những trang mạng không chính thống, không nêu rõ những vấn đề nguy hiểm có thể xảy ra cho thai nhi và sản phụ. Điều này đã gây ra nhiều lầm tưởng cho các bà mẹ về việc "tự sinh tự diệt", không cần đến sự can thiệp y tế nào, rất nguy hiểm cho cả thai nhi và sản phụ

TS.BS Trần Nhật Thăng khuyến cáo, nên tôn trọng chỉ định y khoa, tôn trọng sự tự nhiên của chuyển dạ, chỉ can thiệp vào những lúc cần thiết thì đó mới là can thiệp an toàn. Khoa Sản BV ĐHYD TP Hồ Chí Minh cũng luôn tôn trọng sinh thuận tự nhiên, nhưng đó là sự tự nhiên dưới sự kiểm soát đúng mức của y học hiện đại. Khi có vấn đề nên can thiệp thì phải phát hiện, can thiệp sớm, tránh để lại những hậu quả cho cả mẹ và con.

Tại các phòng sinh của khoa Phụ sản BV ĐHYD, gia đình đều được tham gia vào cuộc sinh, bác sĩ cũng luôn ở bên cạnh để can thiệp đúng lúc những trường hợp cần thiết để đạt hiệu quả cao nhất cho sản phụ và trẻ sơ sinh. Các sản phụ không nên quá cực đoan theo một trường phái nào, tránh việc nhận thức chưa đầy đủ khiến mẹ và bé rơi vào tình trạng nguy cấp.

Đừng chết vì thiếu hiểu biết

Những người hâm mộ sinh thuận tự nhiên cho rằng những kỹ thuật y tế tiên tiến sẽ khiến bản thân và con cái họ gặp phải những nguy cơ tiềm ẩn sau này. 

Trên thực tế, có không ít trường hợp nguy hiểm xảy đã ra khi mà các sản phụ lầm tưởng về lợi ích kỳ diệu của sinh thuận tự nhiên, cương quyết tự sinh con mà không chịu nghe theo lời khuyên, chỉ định của bác sĩ. Nhiều sản phụ và người thân tin vào những thông tin chưa đầy đủ, chưa chính xác thậm chí phản khoa học trên các mạng xã hội.

Bác sĩ tư vấn cho sản phụ về sinh sản.

Năm 2018, thông tin trên mạng xã hội xôn xao khi có bà mẹ và bé ở quận 2 (TP Hồ Chí Minh) tử vong sau sinh tự nhiên tại nhà, BV Từ Dũ và Bộ Y tế đã kiểm tra nhưng không xác định có vụ việc này. Bộ Y tế đã tổ chức họp báo về vấn đề này tại BV Từ Dũ vào ngày 15-3-2018.

Theo đó, tài khoản facebook có tên Lê Nhất Phương Hồng đưa thông tin phản khoa học về sinh con tự nhiên, Bộ Y tế có phối hợp cơ quan điều tra xử lý? Ông Nguyễn Đức Vinh, Vụ trưởng Vụ Sức khỏe bà mẹ - trẻ em (Bộ Y tế) cho biết facebook Lê Nhất Phương Hồng trước đó đã từng kêu gọi phong trào anti (chống) vắc xin Bộ Y tế.

Tại cuộc họp báo, các chuyên gia đến từ Vụ Sức khỏe bà mẹ trẻ em và Vụ Pháp chế (Bộ Y tế), Sở Y tế TP Hồ Chí Minh và BV Từ Dũ đã lên tiếng cảnh báo trào lưu sinh con thuận tự nhiên phản khoa học lan truyền trên mạng xã hội thời gian qua.

Theo bác sĩ chuyên khoa II Nguyễn Bá Mỹ Nhi, Phó Giám đốc BV Từ Dũ, việc sinh con theo tự nhiên rất được khuyến khích, nhưng phải hiểu đúng. Không phải "tự nhiên" là một thai kỳ hoàn toàn không được kiểm soát. Việc thăm khám, chăm sóc tiền sản giúp người mẹ chuẩn bị cho cuộc sinh, từ đó quyết định mẹ có thể sinh tự nhiên (sinh thường) được không, hay phải can thiệp bằng phẫu thuật. "Sinh tự nhiên" đang bị hiểu sai là chờ cho em bé tự ra, tại nhà và không cần nhân viên y tế.

Sinh ngả âm đạo mà không có hỗ trợ y tế có thể bị rách phức tạp tầng sinh môn, có thể rách luôn trực tràng, bọng đái… Trong trường hợp sinh không được mà không được hỗ trợ kịp thời, người mẹ có thể vỡ tử cung, băng huyết, tử vong; đứa con cũng có thể bị ngạt chết.

Trào lưu "Liên sinh" - Lotus Birth cũng nguy hiểm không kém. Theo tài liệu do Thạc sĩ, bác sĩ Trần Thị Liên Hương, Phòng Kế hoạch tổng hợp BV Từ Dũ soạn thảo, trào lưu này xuất hiện lần đầu năm 1974 tại Mỹ và Úc, lần bùng nổ lớn nhất là năm 2008 tại Anh và bị các chuyên gia y tế phản ứng dữ dội. Liên sinh là để nguyên bánh nhau, cuống rốn, không kẹp cắt, chờ nhiều ngày sau nó tự rời khỏi em bé. Điều này có thể gây nhiễm trùng sơ sinh nặng vì phần bánh nhau sẽ nhanh chóng phân hủy.

Nhiều người hiểu sai hướng dẫn "chậm cắt rốn" của Tổ chức Y tế thế giới (WHO). "Chậm cắt rốn" nghĩa là chờ 1-3 phút sau khi xổ thai mới cắt. Máu từ bánh nhau truyền sang dây rốn em bé có thể tiếp tục trong vòng 5 phút sau sinh, nhưng phần lớn lượng máu, bao gồm tế bào gốc và sắt, chủ yếu truyền qua chỉ trong 1 phút đầu".

Theo bác sĩ Nguyễn Bá Mỹ Nhi, BV Từ Dũ đang thực hiện quy trình cho trẻ được sinh ra đặt ngay lên ngực mẹ, da kề da, hướng em bé tự tìm vú mẹ để hưởng sữa non. Dây rốn cũng được cắt chậm từ 1 đến 3 phút sau khi xổ thai và được bác sĩ theo dõi chặt chẽ.

Ông Nguyễn Đức Vinh, Vụ trưởng Vụ Sức khỏe bà mẹ - trẻ em khẳng định "thuận tự nhiên" theo cách mà nhiều người đang hiểu là hết sức nguy hiểm. 

"Chúng tôi khuyến cáo tất cả các bà mẹ khi mang thai đều phải đến cơ sở y tế để được quản lý thai, khám thai định kỳ ít nhất 4 lần trong thai kỳ. Mặc dù sinh đẻ là chuyện hết sức tự nhiên nhưng những tai biến sản khoa luôn luôn rình rập bất cứ lúc nào: băng huyết, thuyên tắc ối... Ngay cả các bệnh viện chuyên khoa lớn như Từ Dũ hay Phụ sản Trung ương cũng không dám khẳng định rằng lúc nào cũng có thể cứu được tất cả các trường hợp mắc tai biến sản khoa, đừng nói là sinh tại nhà", ông Vinh nói.

Bác sĩ Mỹ Nhi cảnh báo thêm việc các bà mẹ từ chối tiêm vắc-xin, chích vitamin K sau sinh cần có tư vấn rõ ràng. Vắc-xin là để ngừa các bệnh cực kỳ nguy hiểm, vitamin K là để đề phòng xuất huyết não sau sinh. Từ chối, hậu quả sẽ khôn lường cho bé.

Theo Chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia, trẻ được sinh ra phải được tiêm chủng định kỳ sau 2 tháng, 6 tháng, 1 năm để phòng các bệnh liên quan. Tuy nhiên, nhiều thai phụ từ chối. Đây là vấn đề rất đáng quan ngại bởi y khoa tập trung giúp mang lại cho các cháu những chủng ngừa phòng bệnh nguy hiểm, nhưng với những quan điểm hiện tại, các bà mẹ kháo nhau từ chối chích ngừa vắc xin cho trẻ. Các hành vi chống đối kiểu đám đông theo mạng xã hội này rất nguy hiểm, vì không dựa trên cơ sở khoa học tin cậy nào.

Việc sinh thuận theo tự nhiên như trên mạng xã hội đang kháo nhau sẽ là sai quy trình, khi một số bà mẹ để trẻ giữ nguyên dây rốn liền bánh nhau trong nhiều ngày sẽ rất nguy hiểm. Bánh nhau sẽ bị nhiễm khuẩn và có mùi sau nhiều ngày. WHO khuyến cáo, việc cắt rốn thực hiện 1-3 phút sau sinh có lợi cho em bé. Nếu để nhiều ngày không cắt rốn nguy cơ nhiễm trùng rất cao.

Bác sĩ Vũ Bá Quyết, nguyên Giám đốc Bệnh viện Phụ sản Trung ương cho biết, ngày nay y học hiện đại đang nỗ lực để giảm tỷ lệ tử vong trong sinh nở bằng các biện pháp chăm sóc bà mẹ và thai nhi từ lúc mang thai tới lúc sinh.

Đó là tiêm phòng vắc xin, khám sàng lọc trước sinh và nhiều biện pháp khác. Vậy mà có những bà mẹ còn "u mơ" tin theo những trào lưu đẩy lùi sự tiến hóa. Bất kỳ cuộc sinh nào cũng nguy hiểm với đủ các biến chứng như nhau cài răng lược, băng huyết sau sinh, nhiễm trùng sau sinh, ngạt thở ở thai nhi... đặc biệt là biến chứng băng huyết.

Có những bà mẹ chảy máu nhiều ngay trước khi sinh, có trường hợp băng huyết sau sinh. Biến chứng băng huyết có thể dẫn đến tử vong sau 30 phút nếu không được cấp cứu kịp thời. Ngoài ra, còn có các biến chứng như sang chấn đường sinh dục, rò trực tràng… 

Trong thời đại y học phát triển tân tiến hiện nay, các bà mẹ không thể và không nên tự sinh con tại nhà chỉ vì nghe theo một phong trào thuận tự nhiên thiếu cơ sở khoa học đang được chia sẻ rầm rộ nào đó!