Chuyện về những thầy giáo đội mũ nồi xanh

Đây là năm đầu tiên 2 sĩ quan xa giảng đường, xa học viên để đến với vùng đất châu Phi đầy nắng rát và gió bụi, góp phần ngăn ngừa, kiềm chế các hoạt động xung đột vũ trang, bảo vệ dân thường, giữ gìn và duy trì hòa bình thế giới.

Phòng làm việc “không ngủ” ở căn cứ UN House

Một ngày làm việc của Thượng tá Nguyễn Văn Nam bắt đầu ở Đội Tổng hợp tin tức thuộc Văn phòng Cảnh sát địa bàn Juba. Nhiệm vụ của đội anh là hằng ngày cử thành viên tham gia Trung tâm Điều hành tích hợp (IOC) của Phái bộ tại thủ đô Juba. Trong căn phòng rộng khoảng 100 m2 của Trung tâm IOC thuộc căn cứ UN House, Thượng tá Nam và đồng nghiệp quốc tế từ nhiều quốc gia như Anh, Ethiopia, Na Uy, Phần Lan,... giám sát bản đồ chiến thuật, theo dõi hệ thống màn hình và xử lý thông tin an ninh, trật tự trên địa bàn Juba và toàn Phái bộ. Đây được coi là căn phòng nóng nhất và sáng nhất, bởi nhịp làm việc diễn ra cả ngày lẫn đêm. Những ca trực đòi hỏi sự tập trung cao độ và phản ứng nhanh khi vừa theo dõi thông tin từ máy tính, nghe bộ đàm, vừa xử lý và lập tức chuyển tin cho các bộ phận liên quan.

Từ Nam Sudan, Thượng tá Nam chia sẻ với phóng viên: “Ca làm việc buổi sáng từ 6h30 đến 12h bao giờ cũng bận bịu và căng thẳng nhất. Bởi, thời điểm đầu giờ sáng tôi và đội phải tiếp nhận và xử lý tin tức từ tất cả các đội tuần tra của LHQ xuất phát đi làm nhiệm vụ báo về. Tình hình an ninh, trật tự từ đêm hôm trước tại phân khu cũng phải được tập hợp. Việc xử lý báo cáo về an ninh luôn cần sự chính xác, nhanh chóng và tuân thủ chặt chẽ quy trình của LHQ”.

Một tuần, Thượng tá Nam sẽ trực 1 ca đêm, từ 16h hôm trước đến 7h sáng hôm sau. Suốt thời gian đó, anh không hề chợp mắt bởi liên tục phải xử lý thông tin. “Một ngày tôi có thể trao đổi thông tin với 50 đồng nghiệp quốc tế qua bộ đàm, ghi chép và tổng hợp báo cáo. Các đồng nghiệp đến từ nhiều nước nên nói tiếng Anh với tốc độ nhanh và rất khó nghe. Không còn cách nào khác, tôi phải tập nghe để quen dần”.

Trước khi sang phái bộ, Thượng tá, TS Nguyễn Văn Nam là Phó trưởng Khoa Luật, Học viện An ninh nhân dân. Quá trình giảng dạy, nghiên cứu về lĩnh vực luật quốc tế tại Học viện giúp anh có nhiều lợi thế khi sang phái bộ, vì hoạt động GGHB dựa trên Hiến chương LHQ và luật pháp quốc tế.

Ở phái bộ, Thượng tá Nam được sắp xếp ở cùng phòng với một sĩ quan cảnh sát người Ấn Độ. “Các bạn Ấn Độ rất thích ở với sĩ quan Việt Nam vì có chung văn hóa tín ngưỡng, cùng ăn cơm gạo. Chúng tôi học hỏi lẫn nhau kiến thức về lịch sử, đất nước, con người. Bạn biết nhiều đến Việt Nam trong kháng chiến chống Mỹ đã giành được độc lập dân tộc và bây giờ là thành viên tích cực của ASEAN. Chúng tôi nấu cơm ăn chung, bạn ăn rất cay nên bây giờ tôi cũng quen hơn với vị cay sè của ớt”, anh dí dỏm kể chuyện.

Hành trang sang phái bộ của Thượng tá Nam không thể thiếu lá cờ Tổ quốc và những sản phẩm đặc trưng của quê hương. Anh kể: “Có lúc tôi mời những người bạn quốc tế về phòng ở, mời họ ly cà phê Việt Nam và cùng nói chuyện sôi nổi. Lần sau gặp lại, họ vẫn nhớ tên tôi và reo lên: “Văn Nam”. Tôi cảm nhận được tinh thần quốc tế gắn kết một cách tự nhiên qua những lời chào ấm áp”.

Không chỉ có cơ hội giao lưu với đồng nghiệp quốc tế, Thượng tá Nam còn gặp những người dân Nam Sudan làm việc trong căn cứ. Những câu chuyện hỏi thăm về nhau rất vui, cho anh hiểu hơn về cuộc sống, tập tục của người dân Nam Sudan. Ở đất nước này, người dân làm nghề chăn thả gia súc nên bò là tài sản lớn của họ. Những người đàn ông Nam Sudan muốn lấy vợ phải có nhiều bò để mang sang nhà gái. Đã có nhiều câu chuyện dở khóc dở cười từ chuyện dựng vở gả chồng liên quan đến bò ở vùng đất Đông Phi này.

Sáng kiến nổi bật tại phái bộ

Đầu tháng 5/2025, Thượng tá, TS Phạm Văn Đoàn thuộc tổ công tác số 5 có mặt tại thủ đô Juba để nhận nhiệm vụ quốc tế. Trước khi lên đường thực hiện nhiệm, anh là trưởng khoa của Học viện Chính trị CAND. Thời gian công tác tại Học viện là quãng thời gian nhiều dấn ấn của anh với công tác giảng dạy và nghiên cứu khoa học. Cũng chính từ môi trường này, anh có điều kiện biết đến hoạt động GGHB LHQ của lực lượng cảnh sát các nước. Anh cũng đã có thời gian dài gắn bó và cống hiến hết mình trong công tác đoàn thanh niên. Giờ đây, với nhiều kinh nghiệm trong công tác lãnh đạo chỉ huy, Thượng tá Đoàn mang trong mình nhiệt huyết lên đường tham gia GGHB LHQ - một lĩnh vực hoàn toàn mới và cũng là mảng sáng của lực lượng CAND thời gian qua.

Thượng tá Đoàn trúng tuyển vị trí sĩ quan đào tạo, Văn phòng Cảnh sát địa bàn Juba. Không chỉ thế, anh còn phát huy được thế mạnh giảng dạy của mình khi tham gia các khóa huấn luyện cho cảnh sát địa phương. Việc giảng dạy, giao tiếp bằng tiếng Anh đã tạo cho anh tâm thế tự tin, hòa nhập để hoàn thành tốt nhiệm vụ trong môi trường quốc tế.

Quá trình công tác, Thượng tá Đoàn đã có sáng kiến nổi bật trong việc xây dựng phần mềm phân công lịch tuần tra hằng ngày tự động. Tuần tra kiểm soát các địa bàn là một nhiệm vụ quan trọng và thường xuyên tại Đội tuần tra thuộc Văn phòng Cảnh sát địa bàn Juba nơi Thượng tá Đoàn làm việc. Tuy nhiên, việc xếp lịch tuần tra “thủ công” gặp khó khăn, mất thời gian và hay bị lỗi.

Để giải quyết những bất cập trên, Thượng tá Đoàn tranh thủ thời gian vừa thực hiện nhiệm vụ chính, vừa nghiên cứu, xây dựng và chuyển giao phần mềm phân công lịch tuần tra tự động, được Văn phòng Cảnh sát địa bàn Juba đánh giá cao và đưa vào sử dụng lâu dài tại Đội tuần tra từ đầu tháng 7/2025. Cả đơn vị đều ghi nhận và hào hứng với sáng kiến của “bạn Phạm". Thượng tá Đoàn tiếp tục được giao nhiệm vụ nghiên cứu xây dựng các công cụ hỗ trợ cho các đội khác thuộc Văn phòng, trợ giúp các đơn vị, cán bộ khác khi được yêu cầu hỗ trợ về công nghệ thông tin.

Trong môi trường đa quốc gia, mỗi sĩ quan lại có những cách khác nhau để tăng thêm sự hiểu biết và gắn kết với đồng nghiệp quốc tế. Trước khi đi phái bộ, Thượng tá Phạm Văn Đoàn đã tự mua tông-đơ, tự đứng trước gương tập cắt tóc nhiều lần. Bởi, trong căn cứ, việc cắt tóc là vấn đề nan giải. Sau nhiều lần luyện tay kéo, anh không những tự cắt tóc cho mình mà còn cắt miễn phí cho các đồng nghiệp trong căn cứ UN House. Căn nhà container của anh trở thành tiệm tóc nổi tiếng ở căn cứ và câu chuyện “ngoại giao tông-đơ” của Thượng Đoàn được lan tỏa ở phái bộ.

Cơ hội học hỏi và rèn luyện

Tạm rời xa phấn bảng, giảng đường, Thượng tá Nam và Thượng tá Đoàn đã quen dần với những bộ áo giáp, những đôi giày quyện bùn đất trên đường tuần tra. Mỗi ngày làm việc với các anh là cơ hội học hỏi và rèn luyện trong môi trường quốc tế, nơi mà tinh thần hợp tác, kỷ luật và trách nhiệm luôn được đặt lên hàng đầu. Nhờ có sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của Văn phòng Thường trực Bộ Công an về GGHB LHQ, các anh đang từng ngày vượt qua mọi điều kiện khắc nghiệt ở địa bàn để thực hiện tốt nhiệm vụ.

Điều đặc biệt, trước khi thực hiện nhiệm vụ tại phái bộ với vai trò là những sĩ quan cá nhân, cả Thượng tá Nam và Thượng tá Đoàn đều đã sang Nam Sudan để tìm hiểu, nghiên cứu thực tế tình hình phái bộ. Các anh cũng đều có nhiều đóng góp cho hoạt động tổ chức mô hình đơn vị và triển khai hoạt động cho Đơn vị Cảnh sát GGHB số 1 của Bộ Công an. Từ những ngày đầu tham gia các đợt tập huấn đến khi lên đường thực hiện nhiệm vụ, 2 sĩ quan luôn nhận được sự quan tâm, động viên, tạo điều kiện mọi mặt của Ban Giám đốc Học viện Chính trị CAND, Ban Giám đốc Học viện An ninh nhân dân - nơi họ đang công tác. Điều rất ý nghĩa là cả 2 sĩ quan đều là những cán bộ đầu tiên ở đơn vị công tác của mình tham gia hoạt động GGHB LHQ.

Nam Sudan đang là mùa khô, thời tiết càng khắc nghiệt hơn, nhiệt độ chạm ngưỡng 45 độ C và trong nhiều tháng nữa sẽ không có một giọt mưa. Muỗi và côn trùng là nỗi ám ảnh với các sĩ quan GGHB như Thượng tá Nam và Thượng tá Đoàn, bởi dịch bệnh có thể bùng lên bất cứ lúc nào. Ngay trong Văn phòng IOC, nơi Thượng tá Nam làm việc có một số đồng nghiệp quốc tế đã bị sốt rét. Vì vậy, các anh luôn có ý thức phòng bệnh, rèn luyện thể lực, đảm bảo sức khỏe để trụ vững ở Nam Sudan.

Thượng tá Nam kể về cuộc sống ở phái bộ: “Do bối cảnh hậu xung đột, tình hình an ninh, trật tự ở thủ đô Juba tiềm ẩn nhiều yếu tố phức tạp khó lường. Chúng tôi luôn sống ở tình trạng không bình thường. Theo nguyên tắc của LHQ, khi sĩ quan đi ra ngoài thì phải báo cáo và đi từ 2 người trở lên”.

Thượng tá Đoàn chia sẻ: "Chuyện ăn uống không dễ dàng như ở Việt Nam, mà là cả một sự nỗ lực thích nghi và chủ động lên kế hoạch chi tiết. Chúng tôi phải đặt mua thực phẩm qua đơn vị cung cấp của LHQ, nửa tháng sau mới nhận được và hoàn toàn là đồ đông lạnh. Trong phòng ở có đường ống dẫn nước nhưng chỉ để sinh hoạt. Còn nước để ăn uống thì phải đi lấy ở bể trong căn cứ, cách đó 2 km”.

Người dân Nam Sudan không có thói quen ăn rau lá, nên không trồng rau lá để bán ở ngoài chợ. Vất vả nhất với các sĩ quan Công an Việt Nam là những bữa cơm thiếu rau xanh. Bởi thế, trồng rau cũng là nhiệm vụ. Thượng tá Đoàn mang hạt giống từ Việt Nam sang và tranh thủ ngoài giờ làm việc để chắt chiu từng khoảnh đất nhỏ, gieo hạt và tưới tắm. Anh chia sẻ: “Ở Việt Nam, việc trồng rau thuận lợi nên coi đó là việc bình thường. Nhưng, ở châu Phi khắc nghiệt, trên đất sỏi mà trồng được dù chỉ một vạt rau muống, vài cây rau cải, mồng tơi lên xanh tốt đối với chúng tôi là niềm vui lớn trong những ngày gian khó”.

Sứ mệnh GGHB LHQ đã đưa 2 thầy giáo rời xa giảng đường, xa phấn bảng, tạm gác lại những giờ lên lớp, những buổi nghiên cứu để đến với vùng đất châu Phi nghèo nàn và nhiều bất ổn. Giờ đây, người thầy giáo đội trên đầu chiếc mũ nồi xanh đã nhập vào đội quân GGHB, từng ngày từng giờ nỗ lực hoàn thành tốt nhiệm vụ, được LHQ cũng như cộng đồng quốc tế đánh giá cao bởi những đóng góp thiết thực và hiệu quả tại phái bộ.