Khi “tỷ giá hời” trở thành bẫy lừa đảo

Những cái bẫy ngọt ngào mang tên “tỷ giá hời”

Chỉ cần gõ vài từ khóa đơn giản như “Đổi USD giá rẻ”; “Mua ngoại tệ online” hay “Giao dịch ngoại hối nhanh chóng” trên mạng xã hội, lập tức hàng loạt hội nhóm, fanpage và tài khoản cá nhân hiện ra nhan nhản. Có những nhóm kín lên tới hàng chục nghìn thành viên, mỗi ngày tràn ngập hàng trăm bài đăng mua bán, rao mời, kèm theo ảnh chụp chuyển khoản, hóa đơn giả để tạo niềm tin. Một số fanpage thậm chí còn bỏ tiền chạy quảng cáo công khai, với những lời cam kết chắc nịch: “Tỷ giá tốt nhất thị trường”; “Giao dịch chỉ trong 5 phút”; “Cam kết uy tín 100%”.

Không dừng ở đó, nhiều tài khoản còn cố tình khoác lên mình “tấm áo” chính thống bằng cách đặt tên nghe rất ngân hàng như “Trung tâm ngoại hối ACB”; “Phòng giao dịch USD - Vietcombank” hay thậm chí “Chi nhánh ngoại hối quốc tế”. Một số còn dùng logo, màu sắc nhận diện, hình ảnh trụ sở thật của các ngân hàng để gia tăng độ tin cậy. Với chiêu trò này, người dùng thiếu cảnh giác rất dễ nhầm tưởng đây là kênh giao dịch chính thức. Đáng nói, chúng còn dựng website có giao diện gần như sao chép nguyên bản của ngân hàng, tích hợp chatbot giả danh “tư vấn viên” để hướng dẫn khách từng bước nạp tiền. Có trường hợp đối tượng còn gửi kèm hợp đồng giả, đóng dấu đỏ, chữ ký scan để tạo cảm giác pháp lý rõ ràng. Tất cả đều nhằm đánh trúng tâm lý “tin vào thương hiệu lớn” của người dân, biến những cái tên uy tín thành tấm bình phong che chắn hoàn hảo cho trò lừa đảo.

Đi sâu vào các nhóm này, có thể bắt gặp rất nhiều những “lời rao ngọt ngào”. Một người tự xưng chuyên đổi ngoại tệ ở Hà Nội khẳng định: “Em làm nghề này 5 năm rồi, khách sạn, công ty du lịch toàn đổi bên em. Uy tín tuyệt đối, không tin cứ thử 1.000 USD trước là biết”. Người khác thì tung chiêu khuyến mãi: “Đổi từ 10.000 USD trở lên giảm ngay 50 đồng mỗi USD, cam kết tỷ giá rẻ hơn ngân hàng, không lấy công, không ăn hoa hồng”. Lại có đối tượng thậm chí còn “diễn sâu”: “Chúng tôi nhận ngoại tệ trực tiếp từ kiều hối, không qua trung gian nên mới có giá tốt. Anh chị yên tâm, giao dịch nhanh gọn, không rườm rà thủ tục như ngân hàng”.

Ở các nhóm có lượng thành viên lớn, còn xuất hiện cả những “review” được dàn dựng công phu. Tài khoản ảo liên tục để lại bình luận như: “Mình vừa đổi 3.000 USD, nhận tiền trong 3 phút, quá uy tín”, hay “Đổi lần thứ ba rồi, anh em cứ mạnh dạn, không lo mất đâu”. Chính những lời tung hô này đã góp phần khiến nhiều người nhẹ dạ tin rằng đây là thị trường “ngầm” hợp pháp, nhanh chóng và đáng tin cậy.

Thực chất, phía sau vẻ hào nhoáng ấy chỉ là những chiếc bẫy được dựng lên tinh vi, nơi kẻ lừa đảo phối hợp chặt chẽ để tạo ra một ảo tưởng về sự uy tín, khiến người dân sập bẫy lúc nào không hay.

Chị Lê Bích Hợp, một nhân viên văn phòng tại Cầu Giấy, Hà Nội kể lại trải nghiệm cay đắng: “Mình cần đổi 1.000 USD để thanh toán học phí cho con du học. Thấy một người trên Facebook giới thiệu tỷ giá rẻ hơn ngân hàng gần 200 đồng, mình đã tin. Họ bảo phải chuyển VNĐ trước để giữ suất, mình làm theo. Nhưng vừa chuyển xong, tài khoản đã bị chặn”.

Theo phản ánh từ lực lượng Công an, các đối tượng lừa đảo hiện nay thường hoạt động có tổ chức, chia thành nhiều “mắt xích” để khó bị lần ra dấu vết. Một nhóm chuyên lập và vận hành các tài khoản ảo trên mạng xã hội, tung ra những lời mời chào, quảng cáo tỷ giá hấp dẫn. Nhóm khác đóng vai “nhân viên hỗ trợ” hoặc “chuyên viên giao dịch”, xưng danh ngân hàng hoặc công ty tài chính, liên tục gọi điện, nhắn tin để hướng dẫn và trấn an khách hàng. Ở khâu cuối cùng, những kẻ trực tiếp phụ trách nhận và rút tiền sẽ ngay lập tức phân tán dòng tiền qua nhiều ví điện tử, tài khoản ngân hàng, thậm chí chuyển ra nước ngoài nhằm xóa dấu vết, gây khó khăn cho công tác điều tra.

Một chiêu trò rất phổ biến là “khóa tỷ giá”. Các đối tượng đưa ra lý do phải chuyển tiền VNĐ trước để giữ suất ưu đãi, cam kết “chỉ cần vài phút sẽ nhận được ngoại tệ”. Thậm chí, để tạo sự tin tưởng, chúng có thể chuyển lại một khoản nhỏ cho khách hàng trong lần đầu giao dịch. Nhưng khi số tiền lớn được chuyển đi, chúng lập tức biến mất, chặn liên lạc và để lại cho nạn nhân cú sốc mất hàng trăm triệu đồng.

Trên một hội nhóm gần 50.000 thành viên, nhiều nạn nhân cho biết đã bị lừa theo kịch bản “khóa tỷ giá”: phải chuyển tiền VNĐ trước để “giữ chỗ” trong bối cảnh tỷ giá biến động. Khi tiền đã đi, đối tượng lập tức biến mất, để lại những con số âm lạnh lùng trong tài khoản ngân hàng của bị hại.

Không dừng ở đó, nhiều đường dây còn áp dụng những thủ đoạn tinh vi hơn. Chúng yêu cầu khách cung cấp ảnh chụp căn cước công dân, sổ hộ chiếu, số tài khoản với lý do “xác minh giao dịch” hoặc “đảm bảo chống rửa tiền”. Những thông tin này nhanh chóng bị lợi dụng để mở tài khoản ngân hàng, đăng ký vay tín dụng hoặc thực hiện các hoạt động chuyển tiền xuyên biên giới. Khi bị phát hiện, chính nạn nhân phải đối diện nguy cơ liên đới pháp lý vì thông tin cá nhân bị sử dụng sai mục đích.

Trên thực tế, đã có trường hợp người dân phản ánh rằng họ chỉ cung cấp giấy tờ để “mở hạn mức giao dịch”, nhưng sau đó lại nhận liên tiếp thông báo về khoản vay tiêu dùng và các khoản nợ xấu đứng tên mình. Đây chính là minh chứng rõ ràng cho sự nguy hiểm của việc nhẹ dạ tin vào những lời đường mật trên mạng.

Người mua gánh chịu hậu quả

Trong những thương vụ “ngoại tệ online” tưởng như béo bở, người mua luôn là bên gánh chịu thiệt hại nặng nề nhất. Cái giá phải trả không chỉ dừng lại ở cảnh “tiền mất tật mang”, mà còn tiềm ẩn nguy cơ vướng vòng lao lý. Theo quy định của Ngân hàng Nhà nước, hoạt động mua bán ngoại tệ chỉ hợp pháp khi được thực hiện tại các tổ chức tín dụng được cấp phép. Nghĩa là, một khi giao dịch ngoài luồng, người mua vừa mất tiền, vừa không được pháp luật bảo vệ, thậm chí còn có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự nếu liên quan đến hoạt động rửa tiền.

Anh T, một bị hại tại TP. Hồ Chí Minh, cay đắng kể: “Tôi vừa mất 50 triệu đồng, vừa bị ngân hàng cảnh báo tài khoản có dấu hiệu bất thường vì đã gửi thông tin cá nhân cho kẻ lừa đảo. Giờ thì không chỉ thiệt hại tiền bạc, mà tôi còn lo sẽ bị kẻ xấu dùng danh nghĩa của mình để phạm pháp”.

Theo Phòng Cảnh sát Hình sự, Công an TP Hải Phòng, các đối tượng thường tạo lập tài khoản trên Facebook, Zalo, Telegram… rồi quảng cáo “có nguồn USD số lượng lớn, tỷ giá cao hơn ngân hàng, ưu đãi đặc biệt”. Khi người dân liên hệ, chúng đưa ra lý do “phải chuyển VNĐ trước để giữ suất, khóa tỷ giá”. Khách hàng chuyển tiền xong sẽ nhận về “bill” giả mạo, sau đó kẻ gian lập tức cắt đứt liên lạc và chiếm đoạt toàn bộ số tiền.

Một ví dụ điển hình là vụ việc chị T.T.T.L (trú tại Hải Phòng) vừa qua. Do cần gấp 66 nghìn USD để đóng học phí cho người thân đang du học, chị L đã tìm đến một tài khoản Telegram tên “Kimjongun”, tự xưng là Long chuyên đổi tiền. Tin tưởng vào những lời quảng cáo “uy tín, giao dịch nhanh chóng”, chị L đã chuyển 1,683 tỷ đồng vào tài khoản của Long. Tuy tiền VNĐ đã chuyển đi nhưng mãi chị L không nhận được USD, liên lạc với số điện thoại khi nãy thì đã trong tình trạng “thuê bao quý khách hiện không liên lạc được”.

Biết mình bị lừa, chị L đã đến Công an TP Hải Phòng trình báo lại toàn bộ sự việc. Bằng biện pháp nghiệp vụ, Phòng cảnh sát hình sự Công an TP Hải Phòng đã xác định và bắt giữ Bùi Thanh Long (sinh năm 1992, trú tại Lào Cai) kẻ đứng sau tài khoản “Kimjongun”.

Để phòng ngừa và ngăn chặn loại tội phạm này, Phòng Cảnh sát Hình sự, Công an TP Hải Phòng khuyến cáo: Người dân tuyệt đối không đổi tiền qua mạng xã hội, không giao dịch với người lạ. Chỉ thực hiện mua bán ngoại tệ tại ngân hàng, tổ chức tín dụng hoặc điểm thu đổi hợp pháp được NH Nhà nước cho phép.

Những vụ việc như trên cho thấy, kẻ gian luôn lợi dụng tâm lý muốn kiếm lời nhanh, không phải thủ tục rườm rà, sợ bỏ lỡ cơ hội của nhiều người. Dù Ngân hàng Nhà nước và cơ quan Công an liên tục khuyến cáo, không ít người vẫn lao vào “bẫy tỷ giá hời”, vô tình tiếp tay cho những chiêu trò lừa đảo sinh sôi và biến tướng ngày càng tinh vi. Ngoại tệ vốn chỉ là phương tiện thanh toán, nhưng khi được tô vẽ thành “cơ hội đầu tư”, nó trở thành mồi câu hoàn hảo cho kẻ lừa đảo. Một khi niềm tin đặt sai chỗ, hậu quả không chỉ là tiền bạc mất trắng, mà còn là tổn thương tinh thần, sự bất an pháp lý và cả nguy cơ bị lợi dụng danh tính để phạm tội.

Nói về vấn đề này, chuyên gia an ninh mạng Ngô Minh Hiếu (Hiếu PC, đại diện chongluadao.vn) cho biết: “Những kẻ lừa đảo trong các giao dịch ngoại tệ trên mạng đang triệt để khai thác kẽ hở công nghệ để biến “tiền bẩn” thành công cụ trục lợi. Chúng hoạt động trong không gian ẩn danh như: darknet, Telegram hay Discord, được bảo vệ bởi mã hóa đầu cuối và tài khoản ảo khiến việc kiểm soát gần như bất khả thi. Không ít đường dây đăng ký tên miền quốc tế, thuê máy chủ ở nước ngoài để né giám sát trong nước. Các hệ thống thanh toán bằng USDT, Bitcoin, Monero càng khiến việc truy vết trở thành bài toán nan giải. Để tạo vỏ bọc, chúng ngụy trang dưới danh nghĩa “dịch vụ đổi tiền”, “tài chính nhanh” hay còn gắn mác “guarantee service” để tạo cảm giác chuyên nghiệp”.

Cũng theo Hiếu PC, thủ đoạn cũng được nâng cấp lên tầm công nghệ cao. Hóa đơn giả mạo được dựng bằng Photoshop, giao diện Internet Banking bị sao chép để biến những file PDF hay ảnh chụp thành “bằng chứng chuyển khoản” thuyết phục. Các website chợ đen dựng trên nền tảng CMS phổ biến như WordPress, OpenCart, cài plugin tạo chợ ảo, thậm chí sao chép nguyên mẫu giao diện của các sàn uy tín để che mắt người dùng. Nếu tinh ý, người dân vẫn có thể nhận diện qua những chi tiết nhỏ như URL lạ, lỗi chính tả, email từ domain miễn phí, số điện thoại mập mờ hay thiếu chứng chỉ SSL.

“Để che giấu hành tung, nhiều nhóm tội phạm thuê máy chủ offshore, sử dụng dịch vụ “bulletproof hosting” ở Nga, Đông Âu hay châu Á, ẩn thông tin WHOIS, dùng CDN hoặc reverse proxy như Cloudflare để giấu địa chỉ IP thật. Chúng yêu cầu thanh toán qua ví điện tử, crypto, giftcard, thậm chí áp dụng kỹ thuật fast-flux DNS thay đổi IP liên tục nhằm đánh lạc hướng cơ quan điều tra. Nguy hiểm hơn, dữ liệu cá nhân cũng bị biến thành miếng mồi béo bở. Một số đường dây triển khai phishing, tạo website giả để dụ nạn nhân tự tay nộp mật khẩu; có nhóm cài trojan trá hình dưới dạng “app đổi tiền”, chiếm quyền kiểm soát thiết bị; thậm chí dùng chiêu SIM swap để chiếm quyền số điện thoại, từ đó cướp luôn tài khoản ngân hàng”, ông Hiếu cho biết thêm.

Theo ông Hiếu, muốn đối phó, cần phối hợp cả công nghệ lẫn liên ngành. Các công cụ threat intelligence, OSINT phải được triển khai để quét Telegram, dark web, phát hiện domain đáng ngờ. AI có thể phân tích ngôn ngữ quảng cáo và hành vi thanh toán để nhận diện website lừa đảo. Những bẫy “honey pot” hay giao dịch giả cũng có thể được sử dụng để lần ngược địa chỉ ví, IP. Đồng thời, phải hợp tác với nhà cung cấp tên miền, dịch vụ hosting, Cloudflare hay Google SafeBrowsing để chặn truy cập. Các ISP trong nước cũng cần tích hợp SIEM, DNS Firewall nhằm giám sát và ngăn chặn lưu lượng bất thường.

Với người dùng, khuyến nghị cơ bản nhưng quan trọng nhất là luôn tự trang bị cho mình một lớp phòng vệ. Cần kiểm tra kỹ domain, chứng chỉ SSL, tuổi đời website, quét đường link bằng công cụ AI như ai.chongLuaDao.vn trước khi truy cập. Nên bật xác thực hai lớp qua ứng dụng thay vì SMS OTP, cài phần mềm chống phishing, tránh tải ứng dụng ngoài kho chính thống. Và quan trọng hơn hết: đừng bao giờ chuyển tiền cho một trung gian không rõ nguồn gốc. Trong thế giới số, những lời mời chào mập mờ luôn là dấu hiệu của bẫy. Và chiếc bẫy ấy chỉ sập khi có người sa chân.