Ngàn lẻ chiêu trò lừa đảo qua ví điện tử

Bỗng dưng thành con nợ!

Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Thái Nguyên vừa bắt giữ 2 đối tượng Nguyễn Ngọc Bích Thủy (sinh năm 2005) và Phan Hoài Nam (sinh năm 1997, trú tại phường Tích Lương) về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” cũng từ thủ đoạn lợi dụng các chiêu bài khuyến mãi từ ví điện tử. Theo tài liệu điều tra, đầu tháng 11/2025, Công an tỉnh Thái Nguyên nhận được tin báo tố giác tội phạm của nhiều công dân về việc tài khoản cá nhân phát sinh khoản tiền vay từ các ứng dụng vay tiền online mà bản thân không hề biết.

Các bị hại này cho biết, trước đó, họ đã từng được một người tên Thủy, trú tại phường Tích Lương, tỉnh Thái Nguyên hướng dẫn cài đặt một số ứng dụng trên điện thoại di động.

Trước những thông tin trên, Công an phường Tích Lương và Văn phòng Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Thái Nguyên đã nhanh chóng vào cuộc xác minh và phát động quần chúng tham gia tố giác tội phạm. Qua nắm tình hình, hầu hết bị hại là sinh viên, người lao động từ nơi khác đến cư trú, thuê trọ trên địa bàn phường Tích Lương. Có người bị phát sinh khoản vay online lên đến 40 triệu đồng. Những bị hại không hề biết mình bị phát sinh khoản vay từ bao giờ, vay như thế nào, bao nhiêu tiền, vay của ai...

Để lần ra manh mối tội phạm, Văn phòng Cơ quan Cảnh sát điều tra đã phối hợp với Phòng An ninh mạng và Phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao cùng các ngân hàng triển khai đồng bộ biện pháp nghiệp vụ. Lúc này, ở một diễn biến khác, nguồn tin từ những bị hại cung cấp cho biết, có người tên Thủy ở phường Tích Lương thường đến gặp gỡ, nói rằng đang tích điểm khuyến mại, tăng tương tác trên các ứng dụng online và mượn điện thoại để thao tác. Thời gian đối tượng mượn điện thoại sử dụng trùng với thời điểm tài khoản của các bị hại phát sinh khoản vay tiền online và trùng với thời điểm tài khoản cuối cùng của các đối tượng nhận được tiền.

Ngày 7/11/2025, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Thái Nguyên đã tiến hành khám xét khẩn cấp đối với Nguyễn Ngọc Bích Thủy và Phan Hoài Nam. Qua đấu tranh, Thủy khai nhận do đang cần tiền nên đã mua thiết bị GSM, thu thập các sim điện thoại đã được kích hoạt và thu thập hàng trăm tài khoản ngân hàng. Khi có đủ các điều kiện về thiết bị, tài khoản..., Thủy đến các khu nhà trọ, tiếp cận, làm quen với sinh viên, người lao động và tìm cách thực hiện hành vi phạm tội.

Trong khoảng thời gian tháng 9-10/2025, Thủy đã đến các khu nhà trọ gặp gỡ, trao đổi, hướng dẫn các sinh viên cài đặt ứng dụng Viettel money và xin voucher giảm giá, sau khi hoàn thành sẽ hỗ trợ mỗi người từ 100.000 - 200.000 đồng. Khi được mọi người tin tưởng, tự mình trực tiếp vào ứng dụng Viettel money trên điện thoại của bị hại, lén lút tạo hồ sơ vay thấu chi, quét nhận diện khuôn mặt, lấy mã OTP của bị hại chuyển cho đồng phạm đang chờ sẵn rồi chiếm quyền sử dụng tài khoản. Sau khi số tiền được giải ngân vào tài khoản của bị hại thì nhanh chóng chuyển tiền đến tài khoản của mình hoặc các tài khoản của đồng phạm, xóa lịch sử giao dịch hoặc gỡ luôn ứng dụng khỏi điện thoại và chiếm đoạt số tiền của bị hại.

Đến thời điểm hiện tại, Cơ quan công an xác định, nhóm đối tượng của Nguyễn Ngọc Bích Thủy đã thực hiện việc chiếm đoạt tài sản của 13 bị hại với số tiền gần 300 triệu đồng. Điều đáng nói là ngoài hành vi lừa đảo của các đối tượng, thì chính các bị hại cũng chủ quan, thiếu cảnh giác, để các đối tượng tạo lập khoản vay mà không hề hay biết, đến khi bị đòi nợ hoặc thầy cô, bạn bè nhắc hỏi kiểm tra tài khoản thì mới biết mình đang có khoản vay thấu chi. Đây là phương thức thủ đoạn mới, bị hại chủ yếu là sinh viên mới nhập trường hoặc công dân thiếu hiểu biết về pháp luật, số tiền bị chiếm đoạt giao động từ 3-40 triệu đồng/người.

Để phòng ngừa hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản này, Cơ quan công an đề nghị công dân tuyệt đối không đưa điện thoại của mình cho người khác để mở các tài khoản, ứng dụng vay tiền online hoặc làm sạch các dữ liệu thông tin khác, dẫn đến các đối tượng có cơ hội chiếm quyền sử dụng tài khoản thực hiện hành vi phạm tội; khi bản thân hoặc biết có người quen bị đe dọa, đòi nợ những khoản tiền mà mình không biết, không được sử dụng thì báo ngay cho Cơ quan công an để xác minh, xử lý; chủ động tố giác tội phạm, tích cực tuyên truyền trong cộng đồng dân cư, trường học để tránh những hậu quả đáng tiếc có thể xảy ra.

Tăng cường an ninh thanh toán số

Những năm gần đây, thói quen chi tiêu của người Việt đã có sự chuyển dịch mạnh mẽ từ tiền mặt sang các phương thức điện tử như thẻ chip, mã QR hay ví điện tử. Theo thống kê của Ngân hàng Nhà nước, đến cuối năm 2024 Việt Nam đã có hơn 204,5 triệu tài khoản thanh toán của khách hàng cá nhân; 154,1 triệu thẻ ngân hàng đang lưu hành. Gần 87% người trưởng thành có tài khoản tại ngân hàng. Thanh toán không tiền mặt đã có mặt trong mọi lĩnh vực của kinh tế và đời sống - xã hội như học phí, viện phí, mua sắm...

Tuy nhiên, sự phát triển nóng của hệ thống thanh toán số cũng là môi trường thuận lợi cho tội phạm mạng. Các hình thức tấn công lừa đảo trực tuyến, chiếm đoạt dữ liệu cá nhân và giả mạo giao dịch diễn ra ngày càng nhiều. Tội phạm mạng ngày càng tinh vi, từ việc chiếm quyền kiểm soát thiết bị (ATO) đến sử dụng công nghệ deepfake để giả mạo hình ảnh, giọng nói nhằm thao túng tâm lý nạn nhân.

Thực tế cho thấy, thiệt hại do tội phạm mạng gây ra đang ở mức đáng báo động. Theo báo cáo nghiên cứu, khảo sát an ninh mạng 2024 do Ban Công nghệ, Hiệp hội An ninh mạng quốc gia thực hiện tháng 12/2024, cứ 220 người dùng điện thoại thông minh thì có 1 người là nạn nhân của lừa đảo, thiệt hại ước tính trong năm 2024 lên đến 18.900 tỷ đồng. Hình thức lừa đảo phổ biến nhất là mời gọi đầu tư, lộ lọt dữ liệu cá nhân vẫn ở mức báo động. Con số khổng lồ này không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến tài chính cá nhân mà còn có nguy cơ làm suy giảm niềm tin của xã hội vào các dịch vụ tài chính số.

Bên cạnh đó, các đối tượng thường đánh vào lòng tham, thói quen săn hàng giảm giá, khuyến mại, trúng thưởng... của người dân để dụ dỗ lừa đảo. Trong đó hay gặp nhất là bẫy việc nhẹ nhưng có thể nhận tiền ngay, từ tin nhắn của các tài khoản tưởng là người quen.

Mới đây, chị Thùy Anh (tại Nguyễn Khánh Toàn, Hà Nội) nhận được tin nhắn của người bạn trên Facebook với lời mời nhận ưu đãi 500.000 đồng từ ví điện tử. Tin tưởng bạn, sau đó làm theo hướng dẫn cung cấp thông tin ví điện tử, số tài khoản ngân hàng liên kết, lịch sử giao dịch, gửi kèm OTP xác thực, kích hoạt cả tính năng ví trả sau... để xác nhận khuyến mãi theo lời dẫn dụ của đối tượng giả danh. Chỉ trong vòng chưa đầy 1 giờ, chị Thùy Anh bị mất toàn bộ số tiền trong ví.

Trước đó, khi cơn sốt iPhone 17 đang nóng tại Việt Nam, không ít nạn nhân mất tiền oan vì chiêu trò khuyến mãi, giảm giá, trúng thưởng. Nguyễn Phương Liên (sinh viên một trường đại học ở Hà Nội) nhận được tin nhắn chia sẻ “bí kíp” kiếm tiền mua iPhone 17 dễ dàng qua dịch vụ ví trả sau của nền tảng MoMo.

Làm theo hướng dẫn, Liên đăng ký dịch vụ ví trả sau và được ứng 5 triệu đồng trên MoMo. Sau đó, Liên được hướng dẫn quét QR và chuyển số tiền đó vào dịch vụ “trả góp có hoa hồng” để mua iPhone với “giá siêu ưu đãi”. Để nhận được hoa hồng, Liên phải khai báo nhiều thông tin cá nhân theo yêu cầu của “nhà cung cấp dịch vụ”. Lúc đầu Liên nhận lại được 5 triệu đồng đúng như lời hứa hẹn. Tin tưởng đó là chương trình khuyến mại của Momo, Liên tiếp tục làm theo hướng dẫn để nhanh chóng đủ tiền mua iPhone 17 dễ dàng. Cô đi mượn tiền bạn bè và người quen để xoay cho đủ tiền góp theo yêu cầu. Nhưng, khi số tiền lên đến hơn 20 triệu đồng, Liên không còn nhận lại được hoa hồng như thường lệ và cũng không còn liên hệ được với người hướng dẫn nữa. Lúc này cô mới biết mình bị lừa nhưng tỉnh ra thì đã quá muộn. Số tiền gom góp đã không cánh mà bay.

Có thể thấy, ví điện tử được tích hợp nhiều tính năng, dịch vụ thanh toán tiện lợi trong các giao dịch thường xuyên của người dùng, cùng với đó là nhiều chương trình khuyến mãi và ưu đãi diễn ra liên tục. Những kẻ lừa đảo lợi dụng chính sự tiện lợi này để dễ “tung hỏa mù” và giăng bẫy người dùng.

Theo cảnh báo của Phòng An ninh mạng và Phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Công an TP Hà Nội), một số chiêu lừa như giả mạo nhân viên của các công ty có ví điện tử như VNPAY, Zalopay, MoMo... gọi điện hỗ trợ cập nhật, xác thực thông tin ví để yêu cầu khách hàng cung cấp thông tin cá nhân, tài khoản ngân hàng, mã OTP nhằm chiếm đoạt tiền trong ví hoặc trong tài khoản ngân hàng.

Ngoài ra, các đối tượng lừa đảo còn giả mạo giao diện hoặc tin nhắn từ ví điện tử (Zalopay, MoMo, ShopeePay...) với nội dung “bạn vừa nhận được tiền” hoặc “xác nhận giao dịch liên ví” gửi kèm đường link giả yêu cầu đăng nhập để “nhận tiền”, sau đó đánh cắp tài khoản và OTP nhằm chiếm đoạt tiền trong tài khoản.

Cơ quan công an đề nghị người dân hết sức cảnh giác với các tin nhắn, cuộc gọi, email yêu cầu quét mã QR hoặc truy cập đường link lạ.

Người dân tuyệt đối không cung cấp thông tin cá nhân, mật khẩu đăng nhập ví điện tử, mã xác thực OTP dưới bất kỳ hình thức nào và cho bất­ kỳ ai, kể cả nhân viên ngân hàng hay nhân viên của ví điện tử. Bên cạnh đó, người dùng nên thay đổi mật khẩu của ví điện tử thường xuyên, không đặt mật khẩu dễ đoán như ngày sinh, số điện thoại.