Iran - Venezuela - Mỹ: Vòng xoáy căng thẳng mới
Iran và Venezuela đều đang bị Mỹ áp đặt lệnh cấm vận đơn phương, trong đó có ngành công nghiệp dầu mỏ. Venezuela đang gặp khủng hoảng thiếu nhiên liệu mặc dù nước này có trữ lượng dầu mỏ thuộc loại lớn trên thế giới.
Ngày 17-5, Ngoại trưởng Iran lên tiếng cảnh cáo Mỹ chớ đưa chiến hạm ra vùng biển Caribbean để chặn các tàu chở dầu của nước này sang bán cho Venezuela. Theo bản tin của tờ South China Morning Post, trong thư gửi Tổng Thư ký Liên Hợp quốc, Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif cảnh cáo về “hành động của Mỹ khi đưa hải quân ra vùng biển Caribbean để cản trở việc vận chuyển dầu của Iran cho Venezuela”.
 |
| Các tàu chiến Mỹ ở biển Caribbean. |
Theo ông Zarif thì hành động đó là “bất hợp pháp và là một hình thức hải tặc”, bản thông cáo của phía Iran cho hay. Ông Zarif nói thêm rằng Mỹ sẽ phải chịu trách nhiệm về “hậu quả của bất cứ hành động bất hợp pháp nào”.
Các giới chức Bộ Ngoại giao Iran cũng triệu đại sứ Thụy Sĩ ở Tehran, hiện đang đại diện cho quyền lợi của Mỹ tại Iran, đến để thông báo lời “cảnh cáo trầm trọng” này. Phía Iran nói bất cứ đe dọa nào nhắm vào tàu dầu Iran sẽ gặp phải “phản ứng nhanh chóng và quyết liệt”.
Hôm 16-5, hãng thông tấn Fars News của Iran nói theo nguồn tin họ có được thì 4 chiến hạm của hải quân Mỹ đang ở trong vùng biển này để “chuẩn bị đối đầu với tàu dầu Iran”.
“Vùng biển quốc tế phải an toàn cho tất cả các tàu chở dầu. Nếu người Mỹ thực hiện các biện pháp chống lại sự di chuyển tự do của tàu chúng tôi, họ sẽ phải đối mặt với một phản ứng kiên quyết từ chúng tôi”, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran, Abbas Mousavi, nói và thêm rằng nếu Washington “không thích một quốc gia nào đó, điều đó không cho phép họ bất cứ lý do gì để ngăn chặn thương mại hợp pháp giữa các quốc gia, áp đặt cấm vận và gây rắc rối cho họ”.
Căng thẳng mới giữa Iran và Mỹ xảy ra sau khi trang tin Al-Masdar News cuối tuần trước dẫn nguồn dữ liệu giám sát hàng hải do Refinitiv Icon cung cấp cho biết hiện đang có ít nhất 1 tàu dầu Iran từ cảng Bandar Abbas đang hành trình tới Venezuela, vi phạm các lệnh cấm vận mà Mỹ và phương Tây đơn phương áp đặt đối với 2 quốc gia này.
Theo dữ liệu, tàu dầu cỡ trung mang tên Clafel đã vượt qua kênh đào Suez vào tuần trước sau khi nạp đầy dầu từ cuối tháng 3. Nguồn tin này cho biết thêm rằng còn có 4 con tàu khác, tất cả đều treo cờ Iran, cũng đã nạp đầy dầu ở cảng Bandar Abbas hoặc gần đó đang vượt biển Đại Tây Dương sau khi vượt qua kênh đào Suez và không tàu nào trong số đó tiết lộ đích đến cuối cùng của chúng. 5 tàu chở dầu này mang theo lượng dầu lửa và các mặt hàng tương tự trị giá ít nhất 45,5 triệu USD. Sức chứa của những con tàu này được cho là lên tới khoảng 175.000 tấn.
 |
| Một tàu chở dầu Iran được cho là đang tiến đến Venezuela. |
Ngày 15-5, hải quân Mỹ đã triển khai nhiều tàu chiến, với ít nhất là 4 chiếc tới vùng biển Caribbean để chặn bắt các tàu dầu này của Iran. Hiện các tàu U.S.S. Detroit, U.S.S. Lassen, U.S.S. Preble, and U.S.S. Farragut đang có mặt tại biển Caribbean tham gia chiến dịch chống buôn lậu ma túy. Các tàu này được cho là sẽ tham gia chiến dịch vây bắt tàu dầu Iran. Giới quan sát quốc tế nhận định, Washington có thể thực hiện một bước đầy cứng rắn đó là cố gắng chiếm giữ các tàu chở dầu của Iran bằng vũ lực.
Đây rõ ràng sẽ là một vấn đề rất lớn đối với Hoa Kỳ, sẽ đặt hạm đội hải quân của họ trong tình thế nguy cơ bị hủy diệt cao, bởi vị trí triển khai của các tàu chiến nước này rất gần vùng lãnh hải của Cộng hòa Hồi giáo. Trên thực tế, Hoa Kỳ đã tiến hành phong tỏa bằng hải quân đối với Venezuela, gần như chắc chắn họ sẽ không cho các tàu chở dầu của Iran cập cảng. Điều này sẽ dẫn đến việc Tehran tấn công tàu chiến Mỹ như một đòn trả đũa, thậm chí không loại trừ khả năng Iran sẽ tìm cách phá hủy tàu sân bay Mỹ.
“Trước đó, Iran đã cho thấy họ sẵn sàng đưa ra một hành động đối xứng và nếu vì lý do nào đó, Washington quyết định chiếm giữ các tàu chở dầu của Tehran thì rất có thể Hoa Kỳ sẽ phải nhận một đòn đáp trả mạnh mẽ. Bằng cách này hay cách khác, trong những ngày tới, tình hình sẽ chỉ trở nên tồi tệ hơn”, các nhà phân tích lưu ý.
Một số ý kiến đánh giá lại cho rằng hải quân Iran không phải là đối thủ của nhóm tác chiến tàu sân bay hùng hậu và hiện đại của hải quân Mỹ, kể cả khi họ có lợi thế “sân nhà”. Minh chứng rõ nét nhất là chiến dịch Praying Mantis diễn ra năm 1988, khi đó chênh lệch lực lượng hai bên chưa lớn như hiện tại nhưng hải quân Iran đã hứng chịu thất bại rất nặng nề, tới mức gần như tê liệt sức chiến đấu.
Mah Mahdi Mohammadi, một nhà phân tích độc lập của Iran đề nghị nước này có thể trả đũa các tàu Mỹ ở Vùng Vịnh nếu Mỹ hành động chống lại tàu chở dầu Iran. “Hải quân Hoa Kỳ và các đồng minh ở vịnh Ba Tư sẽ là con tin nếu có bất kỳ hành vi vi phạm nào đối với việc vận chuyển quốc tế hợp pháp của Iran”, ông Mah Mahdi Mohammadi nói trên Twitter.
Iran đã bắt giữ một tàu chở dầu mang cờ của Anh ở Vùng Vịnh vào năm ngoái sau khi các lực lượng Anh bắt giữ một tàu chở dầu Iran khi nó ra khỏi lãnh thổ Gibraltar. Cả hai tàu đã được thả sau một thời gian dài bế tắc.
Ngoài ra, Mỹ còn cáo buộc Iran đang giúp Caracas khôi phục ngành dầu mỏ. Tuần trước, ông Elliot Abrams, đặc sứ Bộ Ngoại giao Mỹ về Venezuela, có lời cáo buộc rằng chính quyền Caracas đã trả vàng cho Iran để giúp tái lập kỹ nghệ dầu mỏ đang gặp khó khăn của quốc gia này.
Tờ The Nation dẫn nguồn tin từ chính quyền Mỹ cho biết, Iran đã giúp tái khởi động hoạt động nhà máy lọc dầu Cardon sẽ sản xuất 310.000 thùng mỗi ngày của Venzuela. Một số chuyến bay chở các vật liệu quan trọng đã từ Iran đến Venezuela hồi tháng trước. Sau khi đối mặt với lệnh trừng phạt của chính quyền Mỹ, các nhà máy lọc dầu của Venezuela không thể hoạt động.
Trong một phản ứng mới nhất, Bộ trưởng Ngoại giao Venezuela Jorge Arreaza tuyên bố rằng, việc Mỹ đang truy đuổi các tàu chở nhiên liệu đến Venezuela là hành động vi phạm các tiêu chuẩn quốc tế.
“Thêm bằng chứng nữa cho thế giới mà chúng tôi sẽ gửi tới Tòa án Hình sự quốc tế: Washington truy đuổi những con tàu vận chuyển dầu mỏ của chúng tôi và những con tàu chở nhiên liệu. Đây là sự vi phạm thô bạo về luật pháp quốc tế, vi phạm những quyền cơ bản của Venezuela”, Bộ trưởng Ngoại giao Venezuela tuyên bố trên Twitter.
