Trung đội tự vệ Nhà máy cơ khí Mai Động (Hà Nội) - đơn vị có mặt trong Liên đội tự vệ Hoàn Kiếm - Hai Bà Trưng góp công bắn rơi chiếc máy bay “cánh cụp cánh xòe” F-111A trong đêm 22/12/1972. Đã qua 51 năm, những chiến sĩ tự vệ của Hà Nội năm xưa vẫn có dịp ôn lại chiến công hào hùng đó vào mỗi dịp Tết đến, xuân về.

Đất nước Liên Xô đã sản sinh rất nhiều nhà tình báo kiệt xuất, bằng chiến công thầm lặng của mình, họ đã góp phần không nhỏ vào chiến thắng của nhân dân Liên Xô trong cuộc Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại. Mặc dù vậy, tên tuổi và chiến công của họ hiếm khi được nhắc đến trên báo chí và các tác phẩm văn học, nghệ thuật. Nhân Ngày Tình báo 19/12/2023, Đại tá an ninh Viktor Sokolov bồi hồi nhớ lại các đồng nghiệp cũ của mình.

Sau Tết Mậu Thân 1968, địch hoàn hồn và bắt đầu phản công. Để quân ta không còn nơi bám trụ, ở vùng ven, địch liên tiếp mở nhiều cuộc hành quân càn quét, đánh phá ác liệt. Trong nội thành, địch củng cố và tăng cường lực lượng, nhất là cảnh sát các loại, bố ráp, lùng sục khắp các phường khóm, liên gia.

“Để hoạt động được trong vùng địch kiểm soát gắt gao, ngoài tinh thần dũng cảm, mưu trí,... mỗi cán bộ chiến sĩ quân báo, biệt động khi đó phải tạo vỏ bọc hợp pháp, phù hợp với nhiệm vụ cấp trên giao. Điều kiện tiên quyết hàng đầu để thực hiện công việc này là phải có giấy tờ tùy thân do chính quyền Sài Gòn lúc bấy giờ cấp. Để có được những loại giấy tờ này, ta chỉ có cách duy nhất là làm giả thôi”.

Từ thời thượng cổ, khi các bộ tộc, quốc gia nhỏ tiến hành chiến tranh với nhau, đã biết cách dùng điệp viên để do thám tình hình đối phương.

Chắc nhiều người nghĩ rằng, thời xưa người dân chưa có đủ điều kiện để làm cầu vượt sông, nên chủ yếu phải đi thuyền, đò. Nhưng thực tế, từ thời Lý, người Việt đã có thể xây được cầu bắc qua những con sông nhỏ.

Elena Vavilova và chồng Andrey Bezrukov là hai điệp viên Nga đã làm việc ở nước ngoài 23 năm. Đầu tiên ở Canada, Pháp, sau đó ở Mỹ. Họ đã thu thập thông tin và sử dụng mật mã để chuyển cho các cơ quan tình báo Nga. Năm 2010, sự nghiệp của họ kết thúc: Cặp đôi bị bắt khi đang tổ chức sinh nhật cho con trai đầu.

Đảng và Nhà nước ta đã khơi dậy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc để chi viện Nam Bộ kháng chiến. Bởi thế, chỉ 7 ngày sau khi nhân dân Nam Bộ kháng chiến chống thực dân Pháp (23/9/1945), vào ngày 30/9/1945, thực dân Pháp trong thế túng quẫn phải nhờ đại diện của quân Anh xin điều đình với Ủy ban Hành chính lâm thời Nam Bộ.

Nữ ca sĩ kiêm diễn viên Ba Lan nổi tiếng Wiera Gran đã mang bí mật của mình xuống mồ. Cho đến nay, người ta chưa tìm thấy bằng chứng nào xác nhận hay bác bỏ thông tin về việc bà là gián điệp của Gestapo trong những năm Đức Quốc xã chiếm đóng Ba Lan. Vì vậy, câu hỏi: điều gì đã cứu sống bà, một phụ nữ Do Thái, cho đến nay vẫn còn bỏ ngỏ.

Vassili Zarubin (còn có một tên gọi khác là Vasili Zubilin) là con trai của một công nhân đường sắt, sinh ra ở Moscow vào năm 1894. Trong suốt Thế chiến I, Zarubin phục vụ trong quân đội Nga tại mặt trận phía Đông. Là người ủng hộ cách mạng Nga, Zarubin đã chiến đấu trong Hồng quân thời Nội chiến Nga.

Trung tướng An ninh Liên Xô Vitaly Pavlov tham gia hoạt động tình báo sau các cuộc thanh trừng của Beria trong những năm 30 và gần như ngay lập tức được bổ sung vào đội ngũ lãnh đạo. Pavlov chứng tỏ là một nhà tổ chức tài năng, biết sử dụng các điệp viên gạo cội, đồng thời bản thân ông cũng tích lũy được nhiều kinh nghiệm quý báu. Chiến dịch “Bông Tuyết” nổi tiếng do ông trực tiếp lãnh đạo đã ngăn chặn được Nhật Bản tấn công Liên Xô.

Ngày 6/6/1944, hàng trăm ngàn binh lính Đồng Minh, máy bay, tàu các loại đã khởi hành từ các căn cứ ở Anh trực chỉ bờ biển nước Pháp trong cuộc đổ bộ vĩ đại nhất mọi thời đại. Một phần lớn của kế hoạch dựa trên một chiến dịch đánh lừa tinh vi, đa diện nhằm lừa quân Đức về một cuộc đổ bộ thật sự sắp diễn ra.

Những quân nhân của Cục tình báo chiến lược (OSS) đã chế tạo nên nhiều thiết bị kỳ diệu cho nhu cầu sử dụng thời chiến: than phát nổ, mực tàng hình, các loại độc không vị, máy ảnh siêu nhỏ cùng những loại dao kỳ dị. Nhiều số trong đó đã được chế tạo sau khi Thế chiến II kết thúc và được tích hợp vào kho vũ khí quân sự.

Ngày 6/7/1967, đúng vào ngày lên đường quay trở lại chiến trường miền Nam để tiếp tục chỉ đạo cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, Đại tướng Nguyễn Chí Thanh bị một cơn đau tim đột ngột. Trái tim Đại tướng đã ngừng đập vào lúc 7 giờ 10 phút sáng tại Hà Nội, hưởng thọ 53 tuổi.

Điệp viên Liên Xô Sándor Radó gốc Hungary là một đảng viên cộng sản trung kiên. Ông hoạt động ở Thụy Sĩ, nhưng nhận thông tin từ ban lãnh đạo chóp bu của quân đội Đức. Năm 1943, mạng lưới tình báo “Dora” của ông bị bại lộ. Không muốn trở lại Moscow vì sợ bị đàn áp, Sándor Radó chạy sang Paris. Nhưng các cơ quan an ninh Liên Xô không quên ông. Sau Chiến thắng phát xít, Sándor Radó bị buộc sang Liên Xô và lãnh án 20 năm tù.

Ông có mặt trong giai đoạn khốc liệt nhất của cuộc chiến tranh khi đế quốc Mỹ dùng máy bay B.52 chà xát các bệnh viện dã chiến. Một cuộc chiến không cân sức giữa những người thầy thuốc, những y tá, bác sĩ, cứu thương chân yếu tay mềm với kẻ địch được trang bị phương tiện chiến tranh hiện đại.