Đã tìm thấy bộ hài cốt đồng chí Lý Tự Trọng?
Khoảng 4h chiều ngày 28/4/2011, đoàn tìm kiếm hài cốt liệt sĩ Hà Tĩnh đã phát hiện 3 bộ hài cốt, trong đó có có 1 bộ hài cốt được cho là của đồng chí Lý Tự Trọng.
Ông Lý Tự Trọng, tên thật là Lê Văn Trọng, sinh năm 1914, nguyên quán xã Việt Xuyên, huyện Thạch Hà, tỉnh Hà Tĩnh. Ông Lý Tự Trọng sinh ra trong một gia đình Việt kiều yêu nước ở Thái Lan, tại Bản Mậy, tỉnh Nakhoon, Thái Lan.
Cha ông là Lê Hữu Đạt, tức Lê Khoan, thuộc tộc họ Lê Hữu, là hậu duệ của nghĩa quân Phan Đình Phùng bị triều đình lệ thuộc Pháp truy nã phải lánh nạn sang Xiêm La (tức Thái Lan).
Tuy mang họ Lê Hữu nhưng khi sinh con trai, ông Lê Hữu Đạt đều đổi thành họ Lê Văn. Vì vậy, ông Lê Văn Trọng còn có tên gọi là Lê Hữu Trọng. Ông Lê Văn Trọng có rất đông anh em gồm: Lê Văn Đại, Lê Văn Năng, Lê Văn Tăng, Lê Thị Sáu, Lê Thị Bảy… Trong giai đoạn kháng chiến cứu nước, Lê Văn Trọng, Lê Văn Đại, Lê Văn Tăng đều rời Thái Lan về quê hương hoạt động cách mạng góp sức cứu nước. Những người em khác của ông ở lại Thái Lan sinh sống cho đến nay.
Năm 1923, chỉ mới 9 tuổi, Lê Văn Trọng đã giỏi nhiều ngoại ngữ. Cuối năm 1926, Tổng bộ Việt Nam Thanh niên Cách mạng đồng chí Hội phái cán bộ sang xây dựng cơ sở cộng đồng Việt kiều yêu nước tại Thái Lan. Lê Văn Trọng và 1 thiếu niên Việt kiều cùng với 6 thiếu niên Việt Nam được đồng chí Lý Thụy, tức Chủ tịch Hồ Chí Minh đưa sang Trung Quốc học tập ở Trường Tôn Trung Sơn. Đó là 8 thiếu niên đầu tiên của lớp "Việt Nam Thanh niên Cách mạng đồng chí Hội" tức tổ chức "Thiếu niên Tiền phong Việt Nam".
Lê Văn Trọng được Chủ tịch Hồ Chí Minh đặt tên cho là Lý Tự Trọng. Nơi cư trú của Lý Tự Trọng được đặt tại phố Văn Minh, cạnh dòng sông Châu Giang thuộc thành phố Quảng Châu, Trung Quốc. Ngoài học tập, Lý Tự Trọng còn được giao nhiệm vụ liên lạc cho cơ quan Tổng bộ Việt Nam Thanh niên Cách mạng đồng chí Hội với các cán bộ cách mạng Trung Quốc khu vực thành phố Quảng Châu và tỉnh Quảng Đông.
Sau Đại hội Đại biểu Toàn quốc của Việt Nam Thanh niên Cách mạng đồng chí Hội, tháng 5/1929 Lý Tự Trọng được giao nhiệm vụ về nước vận động thanh niên thành lập Đoàn Thanh niên Cộng sản. Ông là người có công đặt viên gạch đầu tiên xây dựng tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản ở Sài Gòn - Chợ Lớn. Ngoài ra, ông còn làm liên lạc cho Xứ ủy Nam Kỳ với Đảng Cộng sản Việt Nam. Ông còn được giao trọng trách liên lạc giữa phong trào cách mạng trong nước với các đồng chí cộng sản ở nước ngoài qua các chuyến tàu đến cảng Sài Gòn.
Ngày 8/2/1931, trong buổi kỷ niệm một năm cuộc khởi nghĩa Yên Bái, Trung ương tổ chức một đợt tuyên truyền tố cáo tội ác dã man của thực dân Pháp để kêu gọi quần chúng đề ra một số yêu sách đòi quyền sống, quyền tự do cho các chiến sĩ cách mạng đang bị giam cầm trong nhà lao.
Ông Phan Bôi, một chiến sĩ cách mạng được giao nhiệm vụ diễn thuyết tuyên truyền ở một địa điểm gần sân bóng đá Mayer. Lý Tự Trọng làm nhiệm vụ cảnh giới. Phan Bôi, có bí danh là Hoàng Hữu
Cuộc diễn thuyết của Phan Bôi thu hút được sự chú ý của rất nhiều quần chúng. Trà trộn trong đám đông, tên thanh tra mật thám Legrand nhảy lên diễn đàn toan chụp bắt ông Phan Bôi. Để bảo vệ an toàn cho đồng chí, Lý Tự Trọng nổ súng hạ gục Legrand tại chỗ.
Dù vậy, Phan Bôi lẫn Lý Tự Trọng không thoát được đám đông mật thám. Phan Bôi bị giặc Pháp kết án 20 năm khổ sai, đày ra Côn Đảo. Năm 1936, được trả tự do, Phan Bôi tiếp tục hoạt động cách mạng. Sau Cách mạng tháng 8/1945, ông Phan Bôi được cử làm đại diện Bộ Quốc phòng Việt Nam Dân chủ Cộng hòa trong Ban Liên kiểm Việt - Pháp. Ông là đại biểu Quốc hội khóa I, Thứ trưởng Nội vụ và qua đời tại Tuyên Quang năm 1947.
 |
| Đại diện chính quyền và tỉnh đoàn Hà Tĩnh thắp hương trước bàn thờ Lý Tự Trọng tại Nghĩa trang liệt sĩ TP HCM. |
Trong vụ bắn chết mật thám Pháp, Lý Tự Trọng bị bắt giam ở bót Catina và bị tra tấn hết sức dã man. Ngày 17/4/1931, giặc mở một phiên đại hình xử ông tử hình. Lúc đó ông mới 17 tuổi.
Một nhà báo Pháp đã viết về giờ phút cuối cùng của Lý Tự Trọng: "Ngày 21/11/1931 thì Huy (tức là Trọng) bị đem xử tử. Sài Gòn hết sức xúc động. Hôm ấy phải ra lệnh thiết quân luật. Từ khám lớn vang ra ngoài đường phố, tiếng la hét của tù chính trị. Tiếng thét từ lồng ngực và từ trái tim của họ đã đi theo Huy ra trường chém. Phải điều quân đội và lính cứu hỏa để phun nước đàn áp họ. Trong những tường giam của khám lớn đã xảy ra những chuyện như thế. Trước máy chém, Huy định diễn thuyết, song hai tên sen đầm nhảy xô đến không cho anh nói. Người ta chỉ nghe thấy tiếng anh kêu Việt
Năm 1989, ông Lê Văn Tăng đã lặn lội vào TP HCM để tìm kiếm vị trí giặc Pháp chôn xác ông Lý Tự Trọng nhưng không kết quả. Thời gian tìm kiếm đó, ông Tăng chỉ tìm được một manh mối duy nhất, đó là một người tù cách mạng tên Xiêm là nhân viên lái tàu lửa bị giặc Pháp bắt giam cùng thời điểm ông Lý Tự Trọng bị bắt. Điểm mấu chốt là ông Xiêm chứng kiến cảnh giặc Pháp hành quyết ông Lý Tự Trọng. Giặc Pháp ném xác ông Lý Tự Trọng vẫn còn nguyên cùm sắt xuống hố rồi lấp sơ sài. Nửa đêm, ông Xiêm đã lén đắp thêm đất thành ngôi mộ cho người Cộng sản kiên trung, bất khuất. Khi ông Tăng tìm đến thì ông Xiêm đã qua đời. Vị trí ngôi mộ của ông Lý Tự Trọng tưởng như không còn cơ hội tìm thấy.
Sau khi ông Lê Văn Tăng qua đời, Ông Lê Hữu Tiến và Lê Hữu Công thay mặt các con cháu ông Lý Tự Trọng lại tiếp tục quyết tâm tìm kiếm, mặc dù nhân chứng duy nhất là ông Xiêm không còn nữa. Biết được nguyện vọng của thân nhân ông Lý Tự Trọng và mong muốn của của người dân Hà Tĩnh, Tỉnh ủy, Ủy ban và Ban Chấp hành Tỉnh đoàn Hà Tĩnh cùng vào cuộc. Với sự giúp sức của Trung tâm Tìm kiếm Hài cốt Liệt sĩ Hà Tĩnh, đoàn tìm kiếm phần mộ ông Lý Tự Trọng đã liên lạc với một số nhà ngoại cảm trong nước nhưng vô vọng.
Tháng 10/2010, bất ngờ đoàn tìm kiếm nhận được tin từ nhà ngoại cảm Trần Văn Liên (Hải Dương). Ngày 25/4/2011, đoàn tìm kiếm gồm 20 con cháu trong họ tộc Lê Hữu cùng đại diện Tỉnh đoàn Hà Tĩnh vào TP HCM bắt đầu cuộc thăm dò theo sự hướng dẫn qua điện thoại từ xa của nhà ngoại cảm.
Điểm thăm dò được nhà ngoại cảm hướng dẫn bằng sơ đồ qua điện thoại là một vị trí nằm trong Công viên Lê Thị Riêng (TP HCM), cách phía sau lưng tượng đài đồng chí Trần Phú khoảng 50 mét. Đại tá Lê Hữu Thành - nguyên cán bộ cao cấp Bộ đội Biên phòng Hà Tĩnh là cháu họ ông Lý Tự Trọng, là thành viên trong đoàn tìm kiếm kể: "Sau 2 ngày đào một đường hào dài khoảng 3m, chúng tôi phát hiện được một bộ hài cốt đầu tiên nhưng không có chỉ dấu nào cho thấy đó là hài cốt của ông bác. Chúng tôi tiếp tục đào thêm 2m nữa thì phát hiện thêm 2 bộ hài cốt. Bộ hài cốt nằm giữa chính là bộ hài cốt của ông bác tôi. Lúc ấy khoảng 4h giờ chiều ngày 28/4/2011. Bộ hài cốt này vẫn còn một bộ cùm sắt. Bộ hài cốt nằm trước và sau ông bác tôi vô danh. Chúng tôi bàn giao cho Ban quản lý Công viên Lê Thị Riêng".
Ngay buổi trưa 28/4/2011, bộ hài cốt mà thân nhân khẳng định là của ông Lý Tự Trọng được đoàn tìm kiếm tẩm liệm vào quan tài và chuyển đến nghĩa trang liệt sĩ TP HCM để thân nhân làm lễ phát tang
