"Vua bia nội" Thái Lan dám đối đầu với Heineken

Dù xuất thân từ nghèo khó nhưng sự nhạy bén kinh doanh đáng kinh ngạc cùng hiểu biết trong đầu tư của Charoen đã khiến ông trở thành một trong những doanh nhân thành đạt và quyền lực nhất xứ Chùa Vàng. Charon đã chứng minh cho thấy tiềm năng cạnh tranh rất lớn của các doanh nhân châu Á, sẵn sàng thách thức mọi đối thủ trong cuộc chiến mở rộng thị trường và phát triển toàn cầu.

Đi lên từ nghèo khó

Cuộc sống của Charoen Sirivadhanabhakdi giống như truyện cổ tích về một nhà tư bản thời hiện đại. Tỷ phú 68 tuổi sinh ra và lớn lên tại quận người Hoa ở Băng Cốc sau khi cha mẹ ông chuyển tới đây từ Sơn Đầu, Trung Quốc. Vốn xuất thân trong một gia đình nghèo và thấp kém, Charoen đã sống những ngày thơ ấu trong cơ cực, với những ngày thiếu đói và làm việc vất vả. Bố ông chỉ là một người bán hàng rong trên phố với món bánh nướng bình dân nên hoàn toàn không có tiền chi trả cho việc học hành của Charoen. Vị tỉ phú tương lai buộc phải bỏ học giữa chừng khi mới học hết lớp 4, suốt ngày loanh quanh phụ giúp mẹ làm việc để tăng thêm thu nhập cho gia đình.

Bị phận nghèo đeo bám dai dẳng, Charoen hoàn toàn không được thừa kế tài sản như nhiều thương gia khác. Dù trải qua bao năm đi khắp đó đây để bán bánh nướng nhưng cha ông cũng không thể dạy Charoen những chiêu thức kinh doanh trong thương trường đầy khắc nghiệt. Tuy nhiên, Charoen là người có ý chí vươn lên, nỗ lực vượt qua hoàn cảnh bất lợi, lập nghiệp từ hai bàn tay trắng và không một chút vốn liếng kinh nghiệm.

Chareon bắt đầu nghiệp kinh doanh khi gia đình thâm nhập vào thị trường rượu trong nước, cùng với những hoạt động đầu tư ngân hàng và bảo hiểm trong suốt những năm 80 và đầu thập niên 90. Ông được giới thiệu với một nhóm những nhà sản xuất bia người Thái và tìm cách học bí quyết cũng như xin được giấy phép hoạt động trong ngành. Ông chính thức tiếp cận thị trường bia năm 1995 khi liên kết với Hãng bia Carlsberg của Đan Mạch thành lập Chang Beer, chuyên sản xuất và phân phối bia tại Thái Lan. Tuy nhiên, cuộc khủng hoảng tài chính 1997-1998 đã khiến Chareon phải tạm ngừng sản xuất và ra nước ngoài sinh sống.

Chính trong thời gian này, ông đã đi khắp nơi để tìm hiểu và học hỏi cách thức sản xuất, cũng như tiếp thị sản phẩm và định hình ý tưởng gây dựng lại thương hiệu Chang Beer. Quay về Thái Lan, ông trở lại lĩnh vực kinh doanh đồ uống bằng cách chiếm thị phần của Hãng Shigha vốn đang chiếm ưu thế tại thị trường Thái Lan. Bằng khả năng kinh doanh thiên phú, Charoen đã thâm nhập và dần chia nhỏ thị phần của Singha, tích lũy vốn cho hy vọng tạo nên một thương hiệu riêng hoàn toàn mới.

Charoen tìm thấy những thành công nhất định trong ngành công nghiệp rượu bia bằng việc thành lập Tập đoàn TCC, quản lý thương hiệu Chang Beer nổi tiếng khắp châu Á với nhiều chi nhánh lớn nhỏ. Thấu hiểu nhu cầu một thị trường đang "khát" bia, ông tiếp tục gây dựng Berli Jucker Public Co. và Thai Beverage, những nhà sản xuất bia bán chạy nhất Thái Lan với mức lợi nhuận trên 250 triệu USD một năm.

Khi đã gây dựng được danh tiếng ở quê nhà, Charoen bắt đầu vươn ra xa các thị trường khác trên thế giới. Năm 2006, công ty của ông bắt đầu được niêm yết tại Singapore, chi 1,6 tỉ USD đầu tư vào Tập đoàn Fraser-Neave (F&N). Ông giới thiệu nhãn hiệu bia tại chuỗi các nhà hàng Thái trên thế giới, trở thành đối tác lâu năm tin cậy của Heineken, Anchor, DB Bitter hay Tui.

"Kỳ đà cản mũi" thương vụ Heineken - Tiger

Với tham vọng không ngừng mở rộng thị trường, Chareon nhắm tới Hãng bia Asia Pacific Breweries (APB) của Singapore với sản phẩm bia Tiger nổi tiếng. Trong khi tỉ phú này đang dự định thâu tóm toàn bộ APB thì rất bất ngờ, Heineken, nhà sản xuất bia lớn thứ ba trên thế giới, công bố kế hoạch dùng 6 tỉ USD để mua lại APB.

Cuộc chiến diễn ra căng thẳng khi Heineken đã nắm giữ 42% cổ phần của APB, trong khi đó Charoen đã chào mua thêm 22% cổ phần cùng với 8,4% cổ phần do con rể ông đã mua lại trước đó. Heineken tiếp tục nhòm ngó 40% cổ phần của F&N, coi Charoen chẳng khác nào "kẻ phá bĩnh" cơ hội làm ăn của hãng bia này. Heineken tìm cách ngăn không cho Charoen nắm cổ phần kiểm soát tại APB ở vào thời điểm mà các hãng bia ở các thị trường hấp dẫn đang trở thành đối tượng của các vụ thâu tóm.

Bằng cách đưa con rể cùng Công ty Kindest Place ra sàn đấu với Heineken, Charoen đang cho thấy quyết tâm rất lớn khi muốn sở hữu cả F&N và APB. Ông định giá 44 USD một cổ phiếu cho 7,3% cổ phần của APB do Tập đoàn F&N trực tiếp nắm giữ, cao hơn 10% giá của Heineken.

Tỉ phú Thái Lan lấn sang bất động sản và xây dựng, nắm trong tay chuỗi khách sạn Plaza, trải dài từ New York tới châu Á.

Charoen cố gắng để ngăn chặn việc Heineken thâu tóm Tập đoàn APB bằng cách bỏ phiếu chống thương vụ với tư cách là chủ Tập đoàn Thai Beverage, cổ đông lớn nhất của F&N với 24% cổ phần. Ông cũng đẩy mạnh đàm phán với một ngân hàng lớn tại Singapore sau khi bày tỏ ý định đầu tư vào APB từ hơn một năm trước với ý định thể hiện sức mạnh tài chính vượt trội so với đối thủ Heineken.

Tỉ phú này nhận thấy giá trị tiềm năng của APB với khả năng thống trị hầu hết các thị trường ở Đông Nam Á và triển vọng tạo lợi nhuận siêu khủng. Còn Heineken lại muốn nâng giá hãng bia này tại các thị trường mới nổi, mở rộng các kênh đầu tư và tiến tới chiếm lĩnh trọn vẹn thị trường châu Á.

"Đây là một động thái thông minh của tỉ phú Thái Lan này. Tôi cho rằng, đề xuất mua lại mới nhất từ nhà Charoen sẽ buộc Heineken phải đưa ra mức chào giá cao hơn", nhà phân tích Goh Han Peng nhận định. Ông Peng cho rằng trước đây, Heineken khá thoải mái trong quan hệ đối tác với F&N, nhưng khi Thai Beverage xuất hiện thì tình thế đã thay đổi. Nếu Heineken không có phản ứng, thì dần dần Charoen có thể tăng cổ phần trong F&N và thông qua đó, giành quyền kiểm soát thực sự ở APB. Tuy nhiên, nhiều ý kiến khác nhận định APB sẽ hợp với Heineken hơn là hãng đồ uống của vị tỉ phú Thái Lan.

Dám đối đầu để thành công

Chareon vốn đã nổi danh từ lâu vì kinh nghiệm chinh chiến với các hãng bia nước ngoài để kiếm tiền, khiến dư luận chỉ biết ngỡ ngàng thán phục. Vào năm 2005, Charoen buộc Hãng bia Carlsberg phải trả 120 triệu USD để giải quyết tranh chấp pháp lý với một hãng bia nằm dưới quyền kiểm soát của ông. Trong cuộc chiến với hãng bia Đan Mạch, Charoen ban đầu thậm chí đòi đối thủ này phải bồi thường thiệt hại với số tiền lên tới 2 tỉ đôla sau khi Carlsberg chấm dứt một liên doanh với công ty sản xuất bia mà ông kiểm soát.

Charoen còn muốn kiếm tiền từ Bintang, một loại đồ uống bán chạy hàng đầu ở Indonesia. Chareon từng mua đứt 70% cổ phần của Serm Suk Ocl, trụ sở sản xuất và phân phối của Pepsi tại Thái Lan và lấn sân sang thị trường nước giải khát. Năm 2008, tỉ phú này thành công với thương vụ mua nhãn hiệu trà xanh Thái Lan và hệ thống cửa hàng sushi của Tập đoàn Oishi với mức chi trả tổng cộng 214 triệu USD.

Charoen và Thai Beverage liên tục cản trở thương vụ thôn tính APB (chuyên sản xuất bia Tiger) của đại gia Heineken.

Bằng tài tiếp thị và quan hệ rộng, Charoen đã đưa Chang Beer trở thành nhà tài trợ đồ uống cho câu lạc bộ bóng đá Everton và Liverpool của Anh. Tỉ phú Thái Lan này cũng đưa tập đoàn của ông lấn sân sang lĩnh vực bảo hiểm hay bất động sản, thâu tóm hàng loạt các dự án xây dựng trung tâm thương mại và khách sạn cao cấp trong và ngoài nước.

Chareon từng mua lại toàn bộ các chi nhánh của một hệ thống khách sạn cao cấp tại Singapore, tuyên bố sẽ thống trị nhu cầu nghỉ dưỡng và giải trí ở đảo quốc sư tử. Tỉ phú này nắm trong tay chuỗi khách sạn Plaza, trải dài từ New York tới châu Á.

Theo Thông tin tài chính Bloomberg, Charoen đang áp dụng lại chiến thuật "đối đầu" và công ty của ông có khả năng kiếm bộn tiền khi nhảy vào "ngáng đường" thương vụ Heineken mua lại APB. Quả thực, việc Charoen nhảy vào cản trở chuyện làm ăn của Heineken đã làm cho gia đình ông giàu lên. Cuộc chiến về giá đã làm gia tăng giá trị cổ phần mà con rể Charoen nắm giữ trong APB thêm khoảng 134 triệu USD vì đẩy giá cổ phiếu của hãng này trên thị trường tăng. Tiền chảy vào túi gia đình ông sẽ càng tăng nếu Heineken tăng giá chào mua hoặc F&N bán lại các bộ phận khác của công ty này.

Người ta ước tính, việc bán APB với mức giá 44 USD một cổ phiếu đem đến cho Thai Beverage của Charoen một khoản lời vào khoảng 742 triệu USD. Ngoài ra, F&N còn có tài sản trong các mảng đồ uống nhẹ và bất động sản. Theo giới phân tích, những tài sản này có thể thu hút sự chú ý của các khách mua tiềm năng khác một khi hãng này bán lại cổ phần bia. Charoen hoàn toàn được lợi từ việc chia tách F&N sau khi công ty này bán lại cổ phần bia.

Theo xếp hạng mới nhất của tạp chí Forbes (Mỹ), ông hiện là tỉ phú giàu thứ 2 Thái Lan với tổng tài sản ước tính 5,9 tỉ đôla. Chỉ tính riêng tài sản cổ phiếu, tỉ phú này thâu tóm tới 70% cổ phần Berli Jucker Public Co. và 66% trong Thai Beverage. Năm 2012, Thai Beverage đem về cho Charoen 4,2 tỉ USD, trong đó 3,7% doanh thu tới từ thị trường nước ngoài.

Tuy nhiên, cuộc chiến đã kết thúc khi Heineken tuyên bố đạt được thỏa thuận mua lại APB với giá 50 USD một cổ phiếu. Chareon thất bại song vẫn nhận được những lời tán dương vì dám đương đầu với một trong những đại gia bia hàng đầu thế giới. Ông tuyên bố trước báo giới: "Chuyện này không thể chấm dứt tham vọng làm chủ vùng đất rượu bia của tôi. Tôi sẽ xây dựng kế hoạch tiếp cận sâu hơn nữa vào thị trường Việt Nam, Trung Quốc, Indonesia và châu Úc để quên đi vụ mua bán thất bại này".

Vừa chiến đấu với Heineken, Charoen vừa phải lo bảo vệ TCC, Berli Jucker Public Co. và Thai Beverage trước rất nhiều các đối thủ cạnh tranh khác, trong khi tiếp tục tìm kiếm các mối làm ăn tại những thị trường tiềm năng. Rõ ràng, các tập đoàn đồ uống của Chareon đang nỗ lực củng cố vị thế và ngày một lớn mạnh trong bối cảnh thị trường đồ uống Đông Nam Á bắt đầu xuất hiện những biến động khó lường. Sự thành công của Chareon được minh chứng rõ nét qua khối lượng tài sản khổng lồ tỉ phú này nắm giữ. Trong khi đó, TCC hay Thai Beverage được coi là hình ảnh tương lai của nền kinh tế Thái Lan, năng động, hiệu quả và lợi nhuận cực kỳ ấn tượng. Thế hệ tỉ phú thời Chareon được dự đoán sẽ tạo nên những đòn bẩy hiệu quả, đưa Thái Lan tăng tốc trong cuộc đua kinh tế với các quốc gia khác thuộc khu vực Đông Nam Á ở thế kỷ XXI này