Nemesio Oseguera,“trùm cuối” mới của thế giới ngầm Mexico

Thời thế tạo nên ông trùm mới

Từ nơi ẩn náu trên núi được canh gác nghiêm ngặt ở trung tâm dãy Sierra Madre, Nemesio Oseguera đang vươn lên trở thành “trùm cuối” của những băng đảng ma túy Mexico, đưa băng Jalisco New Generation của hắn thay thế băng Sinaloa trở thành tổ chức tội phạm buôn bán ma túy lớn nhất thế giới.

Băng đảng Sinaloa, những kẻ buôn bán fentanyl hàng đầu Mexico, đã lọt vào tầm ngắm của chính quyền Tổng thống Donald Trump, người đã hứa sẽ xóa bỏ loại ma túy tổng hợp có sức tàn phá khủng khiếp này khỏi nước Mỹ. Cuộc trấn áp quyết liệt đối với băng Sinaloa và fentanyl vô hình trung đã mở ra một thị trường màu mỡ cho Jalisco. Để rồi, hoạt động buôn bán cocaine rầm rộ vào Mỹ đã đưa Oseguera lên vị trí ông trùm số 1 trong thế giới ngầm Mexico.

“Nemesio 'Mencho' Oseguera đang là trùm buôn bán ma túy quyền lực nhất thế giới”, Derek Maltz , người từng giữ chức vụ Quyền giám đốc Cục Phòng chống ma túy Hoa Kỳ (DEA) trong năm nay, cho biết. “Những gì đang diễn ra hiện nay là một sự chuyển hướng sang phân phối cocaine nhiều hơn nữa ở Mỹ”.

Oseguera, người lớn lên trong cảnh nghèo khó nhờ nghề bán bơ, đang kiếm bộn tiền từ những người mua cocaine ở Mỹ. Băng đảng của hắn vận chuyển loại ma túy này theo  đơn vị hàng tấn từ Colombia đến Ecuador và sau đó đi về phía bắc đến bờ biển Thái Bình Dương của Mexico bằng tàu cao tốc hoặc những phương tiện gọi là “tàu ngầm ma túy”.

Mỹ treo thưởng 15 triệu USD cho việc bắt giữ hoặc tiêu diệt được Oseguera, nhưng theo các nhà chức trách, hắn hiếm khi rời khỏi khu vực ẩn náu trên núi. Rất ít ảnh của hắn được lưu hành. Những người am hiểu hoạt động của các băng đảng Mexico cho biết, lực lượng bảo vệ Oseguera, được gọi là Lực lượng Đặc nhiệm của Bộ Tư lệnh tối cao, mang theo cả súng phóng lựu RPG-7 tầm nhiệt, có khả năng xuyên thủng xe tăng.

Những người này cho biết bất cứ ai đến thăm sào huyệt của trùm ma túy đều bị trùm kín đầu trước khi bắt đầu chuyến đi bằng ôtô trong một hành trình kéo dài 6 giờ qua địa hình rải rác mìn. Vị trí đặt chất nổ chỉ được các thành viên trong vòng tròn thân cận của Oseguera biết.

Vận may đến với Oseguera sau khi Mỹ gây sức ép buộc Mexico trấn áp băng đảng Sinaloa. Băng đảng Sinaloa là những kẻ tiên phong trong việc sản xuất và buôn lậu fentanyl vào Mỹ thông qua nhờ mạng lưới đường hầm buôn lậu dưới biên giới Mỹ - Mexico, khiến doanh thu của chúng cũng như số ca tử vong do dùng ma túy quá liều ở Mỹ tăng vọt trong những năm gần đây.

Việc bắt giữ thủ lĩnh băng đảng Sinaloa Joaquin “El Chapo” Guzman vào tháng 1 năm 2016 và việc dẫn độ hắn sang Mỹ một năm sau đó đã dẫn đến sự suy tàn nhanh chóng của “đế chế” ma túy này. Bốn người con trai của Guzman thừa kế “đế chế” của cha mình, được gọi chung là những Chapos nhỏ, hay “ Los Chapitos”, đã châm ngòi cho một cuộc “nội chiến” đẫm máu chống lại Ismael “El Mayo” Zambada, người đồng sáng lập băng đảng Sinaloa.

Tháng 7 năm ngoái, Zambada bị Joaquin Guzman, một trong những người con trai của El Chapo, lừa lên một chiếc máy bay riêng và bay đến Mỹ để giao nộp với hy vọng được các công tố viên Mỹ khoan hồng. Cả hai đều bị bắt giữ khi họ hạ cánh xuống El Paso, bang Texas. Zambada đã nhận tội buôn bán ma túy vào tháng trước và có thể phải đối mặt với án tù chung thân tại Mỹ. Guzmán, vẫn đang bị giam giữ, nhưng không nhận tội buôn bán ma túy.

Việc Zambada bị bắt đã dẫn đến một cuộc chia rẽ dữ dội giữa những người trung thành với Ismael “Mayito Flaco” Zambada, con trai của Zambada, và những người đồng minh với anh em Chapito. Ước tính 5.000 người từ cả hai phe đã thiệt mạng hoặc mất tích trong cuộc chiến băng đảng này, chưa kể những người qua đường bị kẹt giữa hai làn đạn. Mexico đã điều động 10.000 quân liên bang đến bang Sinaloa trong năm qua, nơi chính phủ liên bang phần lớn bất lực trong việc chấm dứt giao tranh.

Bị chính quyền Mỹ và Mexico bao vây ở một mặt trận, và bị người của Zambada bao vây ở mặt trận còn lại, phe Chapitos đã gạt bỏ lòng tự trọng và tìm kiếm sự giúp đỡ của Oseguera, kẻ thù không đội trời chung. Mỗi bên đều có thứ mà bên kia mong muốn. Oseguera đồng ý gặp mặt, hướng đến một tương lai mà hắn và băng đảng Jalisco của mình sẽ thống trị “thế giới ngầm” Mexico.

Bước ngoặt từ “hiệp ước” giữa Sinaloa và Jalisco

Vào tháng 12 năm ngoái, Oseguera đã ngồi lại với một cấp phó của Ivan Archivaldo Guzman, người đứng đầu phe Chapito của Sinaloa. Tại cuộc họp ở bang Nayarit, miền tây Mexico, Oseguera, đã đồng ý cung cấp vũ khí, tiền mặt và chiến binh cho các Chapito.

Đổi lại, băng đảng Sinaloa đã mở toang các tuyến đường buôn lậu và đường hầm biên giới vào Mỹ cho Jalisco, những kẻ trước đây đã phải trả những khoản phí khổng lồ để sử dụng các đường hầm này vận chuyển ma túy từ Mexico vào Mỹ.

Thỏa thuận này cũng chia nhỏ hoạt động buôn bán ma túy ở Mỹ. “Chapito sẽ tập trung vào việc cung cấp ma túy cho những người nghiện fentanyl ở Mỹ. Oseguera sẽ tập trung vào cocaine và methamphetamine, một loại ma túy tương tự, ở thị trường bình dân. Băng đảng Jalisco hiện đang vận chuyển hàng tấn cocaine và methamphetamine kỷ lục vào Mỹ thông qua các đường hầm do Sinaloa xây dựng”, một nguồn tin am hiểu hoạt động của băng đảng Mexico nói với báo Wall Street Journal.

“Hiệp ước” giữa Sinaloa và Jalisco là "một sự kiện chưa từng có tiền lệ trong thế giới tội phạm có tổ chức", Văn phòng Tổng chưởng lý Mexico cho biết trong một báo cáo hồi tháng 7. Theo đánh giá mới nhất về mối đe dọa ma túy của DEA, băng đảng Jalisco giờ đây có thể sánh ngang với băng đảng Sinaloa ở thời kỳ đỉnh cao quyền lực trước khi El Chapo bị bắt.

Không chỉ hưởng lợi từ sự suy yếu của Sinaloa, Oseguera lại có thêm một cơ hội từ các chuyển động bên kia biên giới. Chiến dịch trục xuất người nhập cư bất hợp pháp vào Mỹ của Tổng thống Donald Trump đã khiến các đặc vụ liên bang quá bận rộn và không thể tập trung tối đa vào việc ngăn chặn buôn bán ma túy. Chẳng hạn như tại bang Arizona, hai trạm kiểm soát của Cơ quan Hải quan và Biên phòng Mỹ (CBP) dọc theo một hành lang buôn lậu fentanyl chính từ Mexico đã bị bỏ trống vì các sĩ quan đồn trú tại đó được điều động để xử lý những người di cư bị giam giữ, báo Wall Street Journal dẫn chứng.

Yếu tố cuối cùng khiến con đường làm ăn của Oseguera thêm thuận lợi là Colombia đang sản xuất một lượng cocaine kỷ lục khiến giá của thứ “hàng trắng” này giảm mạnh. Nhờ nguồn hàng rẻ và dồi dào, lại được hỗ trợ bởi hệ thống “logistic” của băng Sinaloa, băng Jalisco đã đẩy mạnh hoạt động cung cấp cocaine cho thị trường Mỹ tới mức, loại ma túy này đang trở nên hơn và tinh khiết hơn bao giờ hết đối với người mua lẻ.

Tại Mỹ, 1 gram cocaine giờ chỉ còn khoảng 60 đến 75 USD một gram, tức là bằng một nửa so với 5 năm trước, Morgan Godvin, một nhà nghiên cứu của tổ chức cộng đồng Drug Checking Los Angeles cho biết. Trong khi đó, theo công ty xét nghiệm ma túy Millennium Health, mức tiêu thụ cocaine ở miền Tây nước Mỹ đã tăng 154% kể từ năm 2019 và tăng 19% trong cùng kỳ ở miền Đông.

Nguồn lợi khổng lồ từ cocaine đã giúp băng đảng của Oseguera vươn vòi bạch tuộc ra ngoài lĩnh vực ma túy và hoạt động như một chính quyền song song ở bang Jalisco, tây nam Mexico cùng một số vùng khác. Chúng kiểm soát các công ty xây dựng, chuyên xây dựng đường sá, trường học và hệ thống cống rãnh cho chính quyền thành phố và thậm chí thu tiền bảo kê đối với các mặt hàng tiêu dùng như bánh tortilla, thịt gà, thuốc lá và bia.

Thị trường “chợ đen” nhiên liệu đang bùng nổ cũng lọt vào tầm ngắm của Oseguera.  Xăng và dầu diesel bị băng đảng Jalisco đánh cắp từ các nhà máy lọc dầu và đường ống dẫn dầu ở Mexico - hoặc buôn lậu từ Mỹ vào Mexico - được bán với giá thấp hơn giá thị trường cho các doanh nghiệp lớn nhỏ. Các quan chức Mỹ ước tính với Wall Street Journal rằng, có tới một phần ba lượng nhiên liệu bán ra ở Mexico là bất hợp pháp. Tên trùm bộ phận nhiên liệu của băng đảng Jalisco được mệnh danh là “Tank” (Xe tăng) vì tài năng đánh cắp và tích trữ hàng triệu lít nhiên liệu.

Tổ chức tội phạm này cũng trục lợi từ việc vận chuyển người di cư đến Mỹ, thu của họ hàng nghìn USD mỗi người khi đi qua lãnh thổ do chúng kiểm soát. Và trong những năm gần đây, theo Bộ Tài chính Mỹ, băng Jalisco còn vận hành hơn hai chục tổng đài để lừa đảo người cao tuổi tại Bắc Mỹ, chiếm đoạt hàng trăm triệu USD của họ thông qua các vụ lừa đảo chia sẻ kỳ nghỉ.