Chuyện nghề của thầy giáo “viết chữ lên trời”

Nghiệp bay: thành quả của ước mơ và nỗ lực

Sau nhiều lần hẹn cuối cùng chúng tôi cũng gặp lại Thượng tá Hà Đăng Lượng ngay trước ngày anh chuẩn bị lên đường đi công tác. Đã từng được làm quen với người phi công kiêm giảng viên bay khi anh cùng đồng đội tham gia nhiệm vụ bay biểu diễn Lễ kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám (19/8/1945-19/8/2025) và Quốc khánh Việt Nam (2/9/1945 - 2/9/2025), điều gây ấn tượng nhất với chúng tôi lúc đó là một sĩ quan trầm mặc ít nói nhưng kiên định trong từng hành động. Sau nhiệm vụ tại A80, Thượng tá Hà Đăng Lượng và đồng đội tại Trung đoàn Không quân 940 lại cùng những chiếc máy bay huấn luyện - chiến đấu Yak-130 bắt đầu chuyến hành trình “xuôi nam”  từ Sân bay Kép (Bắc Giang) về Sân bay Tuy Hòa (Phú Yên).

Sinh năm 1983 tại vùng quê Ninh Bình, cậu bé Hà Đăng Lượng luôn háo hức mỗi khi nhìn thấy một chiếc máy bay lướt qua bầu trời. “Lúc ấy tôi đã mong ước một ngày nào đó có thể thực sự được ngồi trong buồng lái điều khiển một chiếc phi cơ”, Thượng tá Hà Đăng Lượng chia sẻ với chúng tôi về ước mơ thời thơ ấu của bản thân. Là con út trong một gia đình có 5 anh em, bố mẹ anh không hề theo nghiệp bay nhưng như anh nói may mắn đã đến với anh khi tham gia ứng tuyển phi công quân sự và vượt qua được các vòng kiểm tra kỹ lưỡng để đứng vào hàng ngũ các học viên. “Đó là năm 2002, nghe tin có chương trình khám tuyển phi công quân sự, tôi mạnh dạn đăng ký và rất may mắn tôi đã vượt qua được những bài kiểm tra kỹ lưỡng của bộ phận khám tuyển”, Thượng tá Hà Đăng Lượng bồi hồi nhớ lại về một trong những bước ngoặt trong cuộc đời đã đưa anh đến với nghiệp bay.

Cũng bắt đầu từ đó, sự nghiệp quân ngũ của chàng trai Hà Đăng Lượng luôn gắn liền với bầu trời. Để trở thành một phi công quân sự là một quá trình cực kỳ vất vả. Nhiều người ví von chi phí đào tạo một phi công có giá trị bằng đúng số vàng tương đương trọng lượng của anh ta, có thể hơi quá nhưng điều đó cho thấy giá trị của một “chiến sĩ bầu trời” lớn đến thế nào. Trò chuyện với Thượng tá Hà Đăng Lượng chúng tôi thêm hiểu điều này dù anh chỉ được tiết lộ một phần nhỏ trong quá trình đào tạo phi công quân sự. Từ rèn luyện sức khỏe, kiểm tra phản ứng, tập lái trên mô hình máy bay rồi bắt đầu làm quen với bầu trời trên các loại phi cơ khác nhau… mỗi một giai đoạn đòi hỏi ở người học viên phi công không chỉ khả năng thuần thục kỹ thuật mà còn cả tâm lý vững vàng sẵn sàng ứng phó với bất kỳ tình huống có thể phát sinh trong chuyến bay.

Trong năm 2025, đất nước và quân đội có nhiều sự kiện trọng đại. Bản thân Thượng tá Hà Đăng Lượng cùng một số đồng đội tại Trung đoàn 940 đã được cấp trên tin tưởng điều động tham gia vào các nhiệm vụ A50 (Kỷ niệm 50 năm Giải phóng miền Nam - Thống nhất đất nước) và A80. Trong cả hai nhiệm vụ, anh cùng đồng đội đều có nhiều tháng ngày liên tục tập luyện cũng như những chuyến bay cơ động chuyển sân dọc chiều dài đất nước. Đối với các phi công quân sự như Thượng tá Hà Đăng Lượng, được tham gia nhiệm vụ bay biểu diễn trong một sự kiện lớn không chỉ là niềm vinh dự khi được Tổ quốc, Quân đội giao trọng trách mà còn là dịp để thể hiện trình độ, bản lĩnh, khả năng sẵn sàng chiến đấu.

“Đối với các phi công quân sự như chúng tôi, bay biểu diễn trong hoạt động như dịp A50, A80 vừa qua đây cũng là nhiệm vụ có độ khó cao. Nhiệm vụ bay với đội hình lớn yêu cầu cao hơn về độ chính xác tuyệt đối. Các phi hành đoàn cần giữ khoảng cách, cự ly, góc nghiêng, tốc độ bay đồng bộ tuyệt đối giữa các máy bay. Kỹ năng xử lý tốc độ cao và biến động không gian thấp: Nhiều bài bay biểu diễn diễn ra ở độ cao thấp hơn thông thường, đòi hỏi phản xạ cực nhanh, kỹ thuật ổn định. Ngoài ra nhiệm vụ ấy cũng đòi hỏi ở phi công một tâm lý vững vàng và bản lĩnh thép khi biểu diễn trước hàng triệu người theo dõi trực tiếp và qua truyền hình. Với chúng tôi, bay biểu diễn không chỉ là dịp để chào mừng các sự kiện lớn như A50 hay A80, mà còn là niềm tự hào, là một bài kiểm tra thực tế về trình độ, bản lĩnh và khả năng sẵn sàng chiến đấu”, Thượng tá Hà Đăng Lượng cho biết trong cuộc trò chuyện với chúng tôi.

Hoàn thành mỗi nhiệm vụ như trong dịp A50 hay A80, cán bộ chiến sĩ Trung đoàn 940 tiếp tục khẳng định vai trò là lực lượng nòng cốt của Trường Sĩ quan Không quân. Đây cũng là dấu mốc quan trọng để đánh dấu bước trưởng thành, phát triển của đơn vị cũng như khả năng sẵn sàng đáp ứng các nhiệm vụ khó khăn, quan trọng có thể được cấp trên giao trong thời gian tới. Với riêng Thượng tá Hà Đăng Lượng, đó cũng là dấu mốc quan trọng trong sự nghiệp quân ngũ và như anh chia sẻ đó vừa là trọng trách và vinh dự mà Tổ quốc, quân đội trao cho bản thân anh và đồng đội.

Gắn bó với nghiệp bay đã hơn 20 năm, bầu trời đã trở thành một chốn quen thuộc nhưng kỷ niệm mà Thượng tá Hà Đăng Lượng không bao giờ quên đó chính là chuyến bay mà anh một mình bay đơn trên loại máy bay huấn luyện YAK-130. Vốn trước đó, Thượng tá Hà Đăng Lượng đã hoàn tất quá trình chuyển loại từ loại máy bay chiến đấu Su-27 sang YAK-130. Chuyến bay đó được Thượng tá Hà Đăng Lượng coi như dấu mốc đặc biệt khi anh chuyển từ sự nghiệp của một phi công quân sự sang một giảng viên bay. “Đó là khoảnh khắc mà tôi hiểu rõ hơn bao giờ hết ý nghĩa của hai chữ “trách nhiệm” không chỉ với bản thân, mà còn với bầu trời của Tổ quốc”, Thượng tá Hà Đăng Lượng bồi hồi nhớ lại.

Bầu trời là bảng đen, giáo án là chuyến bay

Trở thành phi công đã là một hành trình đầy thử thách, nhưng trở thành giảng viên huấn luyện phi công quân sự còn đòi hỏi nhiều hơn thế  không chỉ vững vàng về kỹ năng, mà còn phải có bản lĩnh, tinh thần trách nhiệm và tấm lòng với nghề. Mỗi bài giảng, mỗi chuyến bay huấn luyện đều gắn với sự an toàn, sinh mạng và tương lai của học viên. Vì vậy, người giảng viên không chỉ truyền đạt kiến thức, kỹ năng, mà còn phải rèn luyện cho học viên bản lĩnh của người lính, tinh thần kỷ luật và lòng yêu nghề. Khi chúng tôi hỏi về động lực khiến anh và nhiều đồng đội gắn bó với công tác huấn luyện phi công quân sự, Thượng tá Hà Đăng Lượng chia sẻ rằng: “Tôi luôn coi công tác huấn luyện phi công là một nhiệm vụ vinh dự nhưng cũng đầy áp lực,  bởi phía sau mỗi phi công trẻ vững vàng là bóng dáng của người thầy lặng thầm phía sau. Mỗi một chiếc máy bay huấn luyện giống như một giảng đường đặc biệt nơi mỗi học viên sẽ từng bước làm quen với bầu trời”. Từ một phi công trở thành một giảng viên bay là một hành trình đòi hỏi rất nhiều công sức và nỗ lực, Thượng tá Hà Đăng Lượng và nhiều đồng đội tại Trung đoàn 940 đã trải qua con đường đó và giờ hàng ngày họ đang giúp những học viên khác tiếp bước trên con đường đó như một cách góp sức vào nỗ lực chung bảo vệ bầu trời Tổ quốc.

Đối với Thượng tá Hà Đăng Lượng và nhiều giảng viên bay tại Trung đoàn 940 thì buồng lái của chiếc YAK-130 chính là giảng đường đặc biệt không bảng đen, không bục giảng; thay vào đó là bầu trời, là những bài bay mà “thầy và trò” cùng nhau tham gia, và mỗi “bài kiểm tra” đều gắn với yếu tố an toàn tuyệt đối. So với lớp học bình thường, việc “dạy và học trên không” đòi hỏi cường độ tập trung cao hơn rất nhiều, yêu cầu cao về sức khỏe, bản lĩnh và kỹ thuật bay. Thầy không chỉ giảng, mà còn phải quan sát, xử lý tình huống cùng học viên trong từng giây, từng động tác. Tuy nhiên, điểm giống nhau là tinh thần học hỏi và trách nhiệm của cả thầy và trò. Cũng như mọi môi trường giáo dục khác, người dạy phải tận tâm, người học phải cầu thị, chỉ khác là ở “giảng đường” này, mỗi sai sót đều là bài học thật bằng mồ hôi, thậm chí là sinh mạng.

Đã đào tạo hàng chục phi công và đối tượng học viên chuyển loại khác nhau, mỗi chuyến bay, mỗi khóa học đều trở thành những bước trưởng thành trong sự nghiệp của Thượng tá Hà Đăng Lượng, có những học viên còn trở thành đồng đội của anh tại đơn vị. “Với chúng tôi, được bay, được dạy, được chỉ huy đó không chỉ là nghề nghiệp, mà là sứ mệnh. Mỗi chuyến bay, mỗi học viên trưởng thành là một niềm tự hào, bởi đằng sau mỗi cánh bay vững vàng là bao mồ hôi, nỗ lực và tình yêu Tổ quốc của những người lính phi công”, Thượng tá Hà Đăng Lượng chia sẻ.

Với riêng Thượng tá Hà Đăng Lượng, anh vừa là một phi công vừa là một thầy giáo cũng đồng thời là chỉ huy, mỗi vai trò đều đòi hỏi ở anh trách nhiệm với đơn vị, học viên cũng như chiếc máy bay YAK-130: giảng đường đặc biệt mà anh và đồng đội vốn đã quen thuộc mỗi ngày. “Vừa là phi công, vừa là chỉ huy, lại kiêm cả vai trò người thầy, đôi lúc cũng đem đến cho tôi áp lực không nhỏ. Mỗi vai trò đều có nhiệm vụ riêng với đơn vị và với phi công, học viên. Nhưng tôi luôn nghĩ, đó là niềm vinh dự hơn là gánh nặng. Bởi mỗi vai trò đều giúp mình hoàn thiện hơn, điều quan trọng nhất là dù ở vị trí nào, tôi cũng luôn tự nhắc mình: phải làm tròn trách nhiệm của người lính Bộ đội Cụ Hồ,luôn vững vàng, tận tâm và gương mẫu”.

Dù không đứng trên bục giảng với phấn trắng, bảng đen, nhưng Thượng tá Hà Đăng Lượng cho biết bản thân anh và nhiều đồng đội tại Trung đoàn 940 luôn coi Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11 là một dịp đặc biệt. Họ tự hào khi là những người thầy người trực tiếp đào tạo ra các phi công quân sự, những người lính canh giữ bầu trời Tổ quốc. Chia sẻ với chúng tôi, Thượng tá Hà Đăng Lượng cho biết, những dịp 20/11, điều anh mong chờ nhất không phải là những bó hoa hay lời tri ân từ học trò mà sự trưởng thành của những học viên phi công do chính anh đào tạo. “Mỗi học viên trưởng thành, mỗi chuyến bay an toàn là món quà ý nghĩa nhất dành cho người thầy như chúng tôi. Ngày 20/11 vì thế không chỉ là ngày tri ân nghề giáo, mà còn là dịp để chúng tôi nhìn lại, tiếp thêm động lực cho hành trình đào tạo những người lính bay của Tổ quốc”, Thượng tá Hà Đăng Lượng chia sẻ.

Chia tay Thượng tá Hà Đăng Lượng cùng một cái bắt tay rất chặt, chúng tôi nhớ mãi câu nói của anh: “Với chúng tôi những người lính phi công được bay, được canh giữ bầu trời Tổ quốc đã là một ước mơ lớn nhất. Mỗi chuyến bay an toàn, mỗi nhiệm vụ hoàn thành đều là niềm tự hào và cũng là trách nhiệm thiêng liêng. Bên cạnh đó, chúng tôi cũng luôn ước mơ về một lực lượng Không quân ngày càng hiện đại, vững mạnh; về những thế hệ phi công trẻ nối tiếp, bản lĩnh, giỏi nghề, sẵn sàng nhận và hoàn thành mọi nhiệm vụ mà Tổ quốc giao phó”. Chúc anh và đồng đội - những thầy giáo trên bầu trời tiếp tục hoàn thành công việc đặc biệt mà Tổ quốc và Quân đội đã giao phó!