Ba lần vượt ngục của trùm ma túy Joaquin Guzman: Chiến dịch Thiên nga đen
Vượt ngục bằng đường hầm
Tháng 9-2009, trong một cuộc kiểm tra hành chính thường lệ, cảnh sát bang Chihuahua bất ngờ bắt được Guzman, khi ấy đang ngủ trên lầu 1 của một căn nhà. Do không ý thức về sự nguy hiểm của ông trùm ma túy, thay vì còng Guzman lại, cảnh sát chỉ yêu cầu ông ta xuống lầu để về trụ sở.
Hai đàn em Guzman chứng kiến việc này đã lái chiếc xe Jeep đến ngay trước cửa. Lúc Guzman vừa bước ra, ông ta lao ngay vào xe, để lại hai viên cảnh sát đứng như trời trồng.
Mãi đến giữa tháng 2-2014, một thành viên trong đội vệ sĩ của Guzman khi xuống thành phố Guadalajara để mua một số đồ dùng cần thiết, đã hớ miệng với cô em gái của anh ta, rằng anh ta đang bảo vệ cho ông trùm Guzman và sắp tới đây, ông trùm sẽ đến thị trấn Mazatlan nằm bên bờ biển thuộc bang Culiacan để xem mặt 2 đứa con sinh đôi của mình.
Cô em gái của tay vệ sĩ ấy lại là tình nhân của một sĩ quan an ninh chìm thuộc Hải quân Mexico nên trong lúc "giao lưu tình cảm", cô ta đã kể cho viên sĩ quan nghe chuyện này. Nhân đây xin đề cập về đời sống riêng của Guzman.
 |
| Đường hầm nơi Guzman thoát ra khỏi nhà tù. |
Năm 1977, Guzman kết hôn với Alejandrina María Salazar Hernandezm có với nhau 3 đứa con. Giữa những năm 1980, Guzman lấy vợ một lần nữa, là Griselda Lopez Perez, có thêm 4 đứa con. Năm 2010, Lopez Perez bị bắt tại Culiacan vì buôn bán ma túy. Tháng 11-2007, Guzman kết hôn với hoa hậu Mexico 18 tuổi là Emma Coronel Aispuro. Tháng 8-2011, Emma sinh đôi, cả hai đều là gái, được Guzman đặt tên là Maria Joaquina và Emali Guadalupe.
Lập tức, ngay từ ngày 18-2, gần 100 lính thủy đánh bộ Mexico cải trang thành nhiều thành phần khác nhau, trà trộn vào số dân cư ở thị trấn Mazatlan làm nhiệm vụ trinh sát. Theo tin tình báo của các điệp viên Mỹ và Mexico thì Guzman ở trong căn hộ 401, tầng 4 thuộc chung cư Miramar, số 608, đại lộ Avenida de Mar.
Với sự phối hợp của các nhân viên DEA và Đặc nhiệm Hải quân Mỹ, lính thủy đánh bộ nhanh chóng vô hiệu hóa sự chống cự của Carlos Manuel Hoo Ramirez, một trong những vệ sĩ của Guzman, gác ở tầng 1 rồi lặng lẽ chia làm hai nhóm, một nhóm vào thang máy, một nhóm đi thang bộ lên tầng 4. Đến trước cửa phòng 401, lính thủy đánh bộ và nhân viên DEA phá cửa ập vào. Trong phòng, họ thấy Guzman nằm trên giường với vợ - là cựu hoa hậu Mexico Emma Coronel Aispuro.
Hai đứa con gái sinh đôi của Guzman nằm ở chiếc giường kế cạnh. Guzman bật dậy với lấy khẩu súng đặt ở dưới gối nhưng một lính thủy đánh bộ đã xông tới, bẻ quặt tay Guzman, lôi ông ta xuống giường rồi đá liên tiếp vào người ông ta… Guzman được chuyển đến một nhà tù an ninh tối đa ở Almoloya de Juarez bằng máy bay trực thăng của cảnh sát liên bang.
 |
| Hình ảnh cuối cùng của Guzman trên camera an ninh khi đi vào phía vòi tắm hoa sen trước khi vượt ngục lần thứ 3. |
Để bảo đảm ông trùm không thể trốn thoát thêm một lần nào nữa, việc giám sát bên trong nhà tù và các khu vực xung quanh giao cho một đội an ninh thuộc lực lượng lính thủy đánh bộ đã được tuyển chọn kỹ lưỡng.
Chiều tối ngày 22-2-2014, Guzman bị đưa vào nhà giam khu vực số 20 ở Almoloya de Juarezm, nơi được gọi là "vùng hạn chế" vì các buồng giam không có cửa sổ, tù nhân không được phép giao tiếp với nhau cũng như không được phép gặp gia đình. Phòng giam Guzman chỉ có 1 cái giường bắt vít chặt với sàn nhà, 1 vòi tắm và 1 bồn vệ sinh. Luật sư của Guzman là Oscar Quirarte chỉ được phép thăm viếng ông trùm 9 ngày 1 lần, từ 9 giờ sáng đến 5 giờ chiều nếu có quyết định phê chuẩn của thẩm phán.
Hàng tháng, Guzman được nhận 638 peseo - khoảng 48USD để mua bàn chải, kem đánh răng, xà bông và khăn mặt. Vì là tù nhân cực kỳ nguy hiểm, mỗi ngày Guzman chỉ được ra ngoài tắm nắng 1 giờ dưới sự canh phòng cẩn mật của 12 lính thủy đánh bộ. Ngoài luật sư, Guzman không được phép nói chuyện với ai. Bên cạnh đó, Guzman còn bị cấm không được tập thể dục, đọc báo, xem tivi, nghe radio …
20 giờ 52 phút ngày 11-7-2015, sau khi nhận thuốc điều trị cao huyết áp do một y sĩ của nhà tù mang đến, Guzman đi về phía vòi tắm. Đây là nơi mà camera an ninh gắn trong phòng giam không thể quay được vì nó nằm ở góc chết - hay còn gọi là điểm mù. Khi nhóm lính thủy đánh bộ canh giữ phòng giam Guzman không nhìn thấy ông ta trên màn hình theo dõi trong suốt 25 phút, họ lập tức báo động rồi tung cửa phòng giam. Trước mắt họ là một đường hầm, miệng hầm nằm ở ngay chỗ đặt vòi tắm hoa sen, còn Guzman thì đã biến mất!
Toàn bộ nhóm lính thủy đánh bộ và cảnh sát nhà tù Almoloya de Juarez tỏa ra tìm kiếm từng ngõ ngách, lùm cây, bụi cỏ. Đường hầm mà Guzman "tàng hình" nằm sâu dưới lòng đất 10m, cao 1,7m và rộng 0,75m, dài tổng cộng 15m, dẫn từ vòi tắm hoa sen trong phòng giam đến một khu nhà ở gần phố Santa Juanita. Toàn bộ trần hầm được chống đỡ bằng những thanh gỗ. Lối đi xuống có 1 chiếc thang được lắp ghép bằng nhiều phần lại với nhau, cao 9m còn lối đi lên cũng có một chiếc thang với kích thước tương tự.
Ở gần đoạn giữa của đường hầm, còn có 1 chiếc xe cút kít, chắc là dùng để chở đất và vật liệu. Chưa hết, hầm còn có hệ thống thông gió và nhiều bóng đèn đặt rải rác, hoạt động bằng bình ắc quy. Theo tính toán dựa trên những dữ liệu từ camera an ninh, Guzman trốn lúc 21 giờ 22 phút và với chiều dài đường hầm như thế, ông ta sẽ mất khoảng 15 đến 18 phút để thoát ra ngoài. Như vậy, khi lính canh không còn nhìn thấy ông ta trên màn hình trong suốt 25 phút thì Guzman đã đào tẩu được từ 8 đến 10 phút.
Lệnh báo động đỏ lập tức ban hành. Trong lịch sử của ngành cảnh sát Mexico, chưa bao giờ có một cuộc "săn người" quy mô như thế với gần 800 cảnh sát, hơn 200 lính thủy đánh bộ và 60 lính đặc nhiệm Hải quân, 12 con chó nghiệp vụ cùng vô số các đội dân quân vũ trang.
Hàng chục chốt kiểm soát được dựng lên, 15 máy bay trực thăng rọi đèn pha, soi kỹ từng cen ti mét trên mặt đất. Tất cả các phòng giam và các cửa ra vào nhà tù bị khóa, không ai được phép ra. Sáng hôm sau, phạm vi cuộc truy lùng Guzman mở rộng ra khắp lãnh thổ Mexico. Tất cả các chuyến bay xuất phát từ Toluca bị hủy bỏ trong khi quân đội kiểm soát các chuyến bay ra nước ngoài ở sân bay quốc tế Mexico City.
Trong số 120 nhân viên làm việc tại nhà tù vào đêm Guzman vượt ngục, 18 người làm nhiệm vụ tại khu vực có phòng giam của Guzman bị bắt để điều tra, trong đó có giám đốc nhà tù. Interpol và các cơ quan an ninh, cảnh sát Mỹ cùng các quốc gia châu Mỹ Latinh cũng được thông báo về khả năng Guzman trốn sang những nơi này thông qua hành lang vận chuyển ma túy.
Tin Guzman trốn thoát đến tai Tổng thống Pena Nieto khi ông đang trong chuyến công du nước Pháp cùng với một số quan chức hàng đầu của Mexico. Bộ trưởng Bộ Nội vụ Miguel Angel Osorio Chong đã lập tức quay trở lại Mexico. Theo ông Chong, vụ đào tẩu của Guzman là "sự sỉ nhục đối với nền công lý của Mexico, và chính phủ sẽ không từ bất cứ nỗ lực nào để tóm cổ ông trùm".
Lưới trời lồng lộng
Cuối tháng 12-2016, nghĩa là gần 5 tháng sau ngày Guzman trốn thoát, một điệp viên của Hải quân Mexico gửi về một báo cáo, nội dung "trong một ngôi nhà ở thành phố ven biển Los Mochis, phía bắc Sinaloa, có một nhóm người vũ trang rất đáng ngờ". Báo cáo cũng cho biết khi tiếp cận với một vài người giúp việc trong nhà, họ được biết đó là nhà của "bà ngoại", đôi khi là "dì". Giải mã những thông tin này, tình báo Hải quân suy luận "bà ngoại" hoặc "dì" có thể là một nhân vật rất đặc biệt.
Theo dõi và giám sát chặt chẽ ngôi nhà liên tục suốt 1 tháng, tình báo Hải quân phát hiện những người trong nhà đặt mua từ một nhà hàng ở gần đó một số lượng lớn bánh tacos với điều kiện giao hàng bằng xe tải, và giao lúc nửa đêm ngày 7-1-2017 để họ tổ chức lễ kỷ niệm sinh nhật "bà dì". Nhận định rằng việc mua bánh tacos chỉ là hành động ngụy trang, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Mexico Miguel Angel Osorio Chong quyết định tung ra mẻ lưới lớn, đặt tên là Chiến dịch Thiên nga đen với sự tham gia của lính thủy đánh bộ, đặc nhiệm hải quân, cảnh sát liên bang Mexico
1 giờ sáng ngày 8-1-2017, ngay sau khi chiếc xe tải màu trắng đến giao bánh tacos, các lực lượng tham gia chiến dịch Thiên nga đen bao vây ngôi nhà. Khi lính thủy đánh bộ tiến vào, họ vấp phải sự chống trả quyết liệt của 40 tay súng trong lúc Guzman và một tay chân thân tín khác là Iven Gastelum Aguilar chui vào một đường hầm bí mật, nằm sau cánh cửa kính của chiếc tủ quần áo. Đường hầm này dẫn đến hệ thống ống cống thoát nước của thành phố. Đi được hơn 1,5km, Guzman và Aguilar giở nắp cống chui lên, lấy trộm một chiếc xe hơi đậu bên lề đường rồi nổ máy, phóng đi. Chủ xe lúc ấy đứng trên lầu nhìn xuống thấy xe mình bị đánh cắp, đã gọi báo cảnh sát.
Ngay lập tức, cảnh sát Mexico lập hàng loạt các chốt chặn trên tất cả những con đường mà chiếc xe có thể sẽ đi qua. Tại một chốt chặn nằm gần thị trấn Juan Jose, bang Sinaloa, khi bị cảnh sát ra hiệu ngừng xe, Guzman đã móc trong túi ra một nắm tiền, ước chừng chơn chục ngàn đôla Mỹ và đề nghị cảnh sát cho qua vì "vợ đang lên cơn chuyển dạ". Khi bị từ chối, ông trùm còn cố gắng vớt vát bằng cách hứa hẹn: "Hãy cho tôi địa chỉ của anh. Ngay trong ngày mai sẽ có người mang tới nhà anh 1 triệu USD", trong lúc kẻ đi cùng Guzman là Aguilar âm thầm dùng điện thoại di động, gọi đồng bọn đến giải cứu.
Nghi ngờ vì số tiền hối lộ quá lớn trong lúc lý do chỉ là "vợ đang chuyển dạ", cảnh sát chốt chặn lập tức dùng điện thoại, chụp hình Guzman rồi gửi về trung tâm chỉ huy, đề nghị nhận dạng. Hơn 1 phút sau đó, họ nhận được thông báo: "Di chuyển hai kẻ đó đến ngay nhà trọ Los Alamos chờ quân tiếp viện. Đây là hai kẻ đặc biệt nguy hiểm. Trường hợp bất khả kháng có thể bắn bị thương nhưng đừng bắn chết".
 |
| Guzman trong nhà tù Mỹ. |
Guzman và Aguilar bị chĩa súng vào đầu và bị buộc phải xuống xe. Khám xét người, cảnh sát thu được 2 khẩu súng ngắn, đạn đã lên nòng. Sau đó, họ trói và bịt mắt cả hai rồi ấn vào xe, giải đến nhà trọ Los Alamos; tại đó, một nhóm lính thủy đánh bộ đã đợi sẵn. Đến lúc ấy, nhóm áp giải Guzman và Aguilar mới biết hơn 60 tay súng của tập đoàn tội phạm Sinaloa Cartel trên 4 chiếc xe tải, cũng đang trên đường đến chốt chặn của cảnh sát với mục đích giải vây cho ông trùm.
Riêng về cuộc đột kích vào ngôi nhà nơi Guzman ẩn náu, 5 tay súng của tập đoàn tội phạm Sinaloa Cartel chết tại chỗ, 6 bị bắt. Về phía quân chính phủ, chỉ có 1 lính thủy đánh bộ bị thương. Guzman và Aguilar được dẫn tới sân bay Los Mochis rồi một trực thăng đưa ông trùm về Mexico City, nơi các phóng viên trong ngoài nước, đã chuẩn bị chờ cuộc họp báo về vụ bắt giữ ông trùm.
Ngày 17-1-2017, Guzman bị dẫn độ sang Mỹ để trả lời về những cáo buộc của các tòa án ở các bang California, New York, New Hampshire, Florida, Arizona và Texas. Bên cạnh đó, ông trùm còn phải đối mặt với 7 bản cáo trạng của 7 tòa án liên bang, bao gồm các tội danh nhập lậu và buôn bán cocaine trên lãnh thổ Mỹ, liên kết băng đảng tội phạm có tổ chức, rửa tiền, bắt cóc, giết người và sở hữu vũ khí trái phép. Mức án được ước tính là từ 200 đến 300 năm tù giam.
Ngày 20-1-2017, Guzman ra tòa lần đầu tiên với lời bào chữa rằng mình vô tội! Lấy lý do không nói được tiếng Anh, mọi lời khai của Guzman đều phải qua phiên dịch. Hiện tại, ông trùm vẫn đang đợi ngày ra trước vành móng ngựa của 7 tòa án cấp bang và 7 tòa án liên bang mà chỉ cần bị 1 trong 14 tòa này kết án, cũng đủ để Guzman không bao giờ còn nhìn thấy ngày về.
